گزارشی از سابقه تاریخی و اوضاع کنونی حوزه علمیه مشهد نسخه متنی

از روستاها و شهرهاى دور و نزديك خراسان 17 درصد از شهرها و روستاهاى مازندران 7 درصد از شهر مشهد و 6 درصد از ساير شهرها و روستاهاى كشور در اين حوزه گرد آمده اند . دورى راه مشهد از بيشتر نقاط كشور و نداشتن مركزيت جغرافيايى مناسبى مانند قم و از طرفى وجود حوزه بزرگ و پررونقى مانند حوزه علميه قم در مركز ايران موجب شده است كه طلاب شهرهاى مختلف كشور هجرت به اين حوزه دوردست را - كه نسبت به حوزه قم در درجه دوم نيز هست - ضرورى ندانسته و در صورت خارج شدن از شهر و ديار خود اقامت در آن حوزه را ترجيح دهند . شايد مهمترين علت اين كه همه طلاب مشهدى نيز در اين حوزه مجتمع نشده و با بودن اين حوزه علميه در شهر خودشان به حوزه هاى قم و نجف هجرت مى كنند اين باشد كه فكر مى كنند در يك حوزه دوردست كه محصل از گرفتاريهاى خانوادگى و ابتلائات مادى فارغ است بهتر مى توانند درس بخوانند و تحصيلات خود را بطور عميق ادامه دهند و به اين دليل تعداد طلاب مشهدى در حوزه هاى بزرگ قم و نجف بمراتب بيش از تعداد آنان در حوزه مشهد است . در مورد منشأ اجتماعى طلاب حوزه علميه مشهد بطور حدس مى توان گفت كه اكثريت نزديك به مجموع آنان اهالى روستاها و طبقات پايين اجتماع مى باشند و در ميان آنان كسانى را كه از يك خانواده مرفه برخاسته باشند بندرت مى توان يافت . همچنين تعداد محصلينى كه در خانواده اى روحانى پرورش يافته و به دنبال شغل پدرى خود به حوزه آمده باشند چندان زياد نيست .