سبكها و دوره هاى نثر - شیوه نویسندگی و نگارش نسخه متنی

سبكها و دوره هاى نثر

سبكهاى نثر فارسى را مى توان به ترتيب زمانى به نثرِ (مُرسَل) يا ساده, نثر فنى و مصنوع و مسجّع و نثر متكلّف, كه منتهى به فساد نثر فارسى شده, تقسيم كرد. نويسندگان اين شيوه متكلّفانه, كم كم با فضل فروشى در استعمال كلمات عربى و لغات مهجور و تفنن هاى لاطايل, و اطنابهاى ملال آور و بى مزه به افراط گراييدند. عكس العمل اين افراطها دوره بازگشت ادبى را سبب مى شود و ديگر بار نثر ساده و حتى نثر خالص فارسى (سَرَه) در ايران و هند كمابيش رايج مى گردد; و از زمان قائم مقام فراهانى (1193 ـ 1351هـ.ق.) با پيروى از نثر زيبا و آهنگين گلستان سعدى و پس از آن با تقليد از نثر زيبا و استوار تاريخ بيهقى و طبرى, نثر فارسى به راه هموارى افتاد و بعدها بر اثر آميزش و رفت وآمد غربيها به ايران, بويژه در دوران مشروطيت, رواج روزنامه ها و جرايد و مجلات و ترجمه از زبان فرانسوى و انگليسى; كم كم نثر فارسى به سادگى گراييد و تكلّفهاى مملّ ترك شد, و تب و تاب مغلق نويسى به سردى گرايش پيدا كرد, و نثر نويسان معاصر مانند: طالبوف و ميرزا آقاخان كرمانى و فرهاد ميرزا و اعتضاد السلطنه و علامه قزوينى, فروغى, اقبال آشتيانى و از همه بيش ت
ر, علامه دهخدا به رواج نثرِ ساده و همه كس فهم كمك فراوان كردند. و ما هم اكنون در دوره اى هستيم كه هم نثر روزنامه اى و هم نثر فخيم دانشگاهى و عالمانه و هم نثر داستانى و گزارشى و… معمول است. در باره انواع سبكهاى نثر و نمونه هاى آنها در مقاله آينده, بحث خواهيم كرد.