شیخ بهایی در آیینه عشق نسخه متنی

مى شود اين عناصر معمارى نيز به آهستگى به جنبش درآمده به تناوب يكى بر ديگرى تسلط مى يابد. گنبد گاه فرود مى آيد زمانى با قدرتى مطلق اوج مى گيرد در حالى كه چهارچوب درگاه و مناره ها پيوندى جديد به خود مى گيرند. اگر چه شكوه رنگ و جلال پرده پرنقش و نگار درگاه و گنبد آدمى را غريق خود مى سازد ليكن تكرار موزون عناصر ساختمانى و رواقهاى متقارن و ايوانهاى متوازن و آرامش حوض صحن و تأثير رنگ فراگيرى كه در سطح بنا يكسان توزيع گرديده [است] همگى انسان را در درك زيبايى بنا با قدمى استوار يارى مى دهند. طرح ظريف و پراحساس رشته هاى نقوش درهم بافته اسليمى به رنگهاى آبى تيره و زرد طلايى بر روى گنبد در چرخش است.

نيمرخ ظريف و پراحساس پيازى شكل گنبد كه بر روى گريوى بلند نهاده شده داراى طرحى ساده و فوق العاده تميز و گيراست و هيچ نوع پشتبند و شمع و ساختمان اضافى در ميان نيست كه فضاى اطراف آن را آشفته گرداند. هم گروه بنا و هم وضع ساختمانى آن اصول اعتقادى ساده اسلام را منعكس ساخته يك دستور اساسى را اعلام داشته به معرض نمايش مى گذارد كه عبارت است از برابرى و وحدت مؤمنان يعنى درِ رحمت الهى بدون واسطه و صريح به روى همه آنها گشاده است. سطح عمومى بنا در هيچ جا با پلكانى و نرده اى و پرده اى شكسته و بريده نمى شود. در اين جا نه در بسته اى و نه دهليز نقب مانندى نه جايگاه سرود خوانى و نه علايم گردشى و نه صندوق اشياى مقدسه اى و نه ساختمان جداگانه اى چون قربانگاه يا ميز عشاى ربانى نه فضاى ممنوعه و نه جايگاه ممتازى وجود دارد درست همان گونه كه مراسمى خاص و اشياى مقدسه و سلسله مراتبى نيز در كار نيست. ديوارها هم يا با گلزارهاى تزيين درمى آميزند و يا به باغهاى طبيعى باز مى شوند. طاقهاى بلند و وسيع و نقاط تقاط ع بارز و موزون منحنى هاى فراگيرشان مناطقى را مشخص مى سازند كه به صورت امواجى متوالى آزادانه در درون هم رفته به سوى محراب روان مى گردند. پرستشكاران كه مراسم نماز جماعت را برگزار مى كنند يا منفرداً در چنين محيط تفكرآميزى شركت مى جويند در نظر هم مرئى مى باشند. آرى آگاهى از حال هم و شركت در عبادت قلب اسلام را تشكيل مى دهد و در اين كار مسجد خدمتكار ايمان است. طرحهاى نقوش اسليمى روى گنبد و درون آن