بحر طويل هاى عاشورايى - شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی - نسخه متنی

علی اکبر مجاهدی؛ تهیه کننده: مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید




  • اى اسير داغ تو تا ابد جانها
    اى شهيد كربلا!كشته راه خدا!يا حسين !
    كرده ايثار خدا اصغر و اكبر
    تو سرت بر نيزه ها، مشعل ايمان
    شد سرت آيات نورگه به نى ، گاهى تنور
    رهروان راه حق ، بر تو پيوستند
    اى عزيز فاطمه !رهنماى ما همه (370)
    اى عزيز فاطمه !رهنماى ما همه (370)



  • اى به نامت سرفراز، نسل انسانها
    چون تو، كس قربان نشد در ره داور
    شد تن خونين توعزّت و آيين تو
    در اسارت مانده اند عترت قرآن
    يا حسين ! آزادگان دل به تو بستند
    نهضت حق ، راه توعشق ما، در گاه تو
    شيعه آرى زنده است تا به ياد توست
    اى عزيز فاطمه !رهنماى ما همه (370)



بحر طويل هاى عاشورايى

در دسـتْ نـوشـتـه هـايـى كه از نوحه سرايان سنّتى عصر قاجاريّه و دوره مشروطيّت به بـعد به جاى
مانده ، به بحر طويل هاى عاشورايى فراوانى برمى خوريم كه روايتگر تـاريـخ مـصـوّر عـاشـورا و
صـحـنـه هـاى پـر شـور و در عـيـن حال تكان دهنده كربلا هستند.

ضـربـاهـنـگ هـاى (تـنـد) و (مـدام)و (يـكـسـان)ايـن بـحـر طـويـل هـاى عاشورايى ـ كه غالباً از وزن
(فَعِلاتن)پيروى مى كنند ـ در جذب مخاطبان و حـضـور آنـان در مـراسـم (شـبـيـه خـوانـى)تـاءثـيـر
فـراوانى داشته است . در اين بحر طـويـل هـا هـر از گـاه مـطـالب نـادرسـت و خرافى و غير مستندى ديده
مى شود كه ريشه در تحريفات عاشورا دارد.

خصلت عمده اين بحر طويل ها در حالت رَجَزى ، روايى و تاريخى آنها است كه شنيدن آنها از زبان يكى از
شخصيّت هاى عاشورايى آن هم با لحن مطنطن و دامنه دار در مراسم (شبيه خوانى ها) و عزادارى هاى نمايشى و
سنّتى با تاءثير مضاعفى همراه بوده است .

سـَجـْعى كه در اين بحر طويل ها وجود دارد به مجريان آنها اين امكان را مى داده كه پس از قـرائت
فرازهاى همگون ، توقّف كوتاهى داشته باشند هم براى ـ به اصطلاح معروف ـ نـفـس تـازه كـردن و هـم
بـراى ايجاد آمادگى در ذهن مخاطبان براى شنيدن فرازهاى همگون ديگر.

چـاوشـى ـ يـكـى از بـحـر طـويـل سـازان عـاشـورايـى ـ بـحـر طـويـل مـعـروفـى دارد در دو بـنـد (
دو قـسـمـت) ، بـنـد اوّل آن به حكايت حضرت آدم و حوّا اختصاص دارد كه در بهشت ، قصر زيبايى مى بينند
كه مـتـعـلّق بـه حـضـرت زهـرا(س)اسـت و در بـنـد دوم ، حـضـرت آدم از جـبـريـل درباره آن قصر و مالك
آن سؤ ال هايى مى كند و جواب هايى مى شنود و در نهايت در جـريـان شـهـادت امـام حـسـن و امام حسين (ع)
قرار مى گيرد. فرازهايى از اين دو بند را مرور مى كنيم :

بند اوّل :

... تو بده گوش كه پرواز كند از سر تو هوش / ازين تحفه (371) حكايت كه نـمـودنـد روايـت زمـه بـرج حيا
شافعه روز قيامت كه در او هست فزون قدر و كرامت / ز همه خلق جهان بيش ، بزن چنگ به دامانْش مينديش ... .

بند دوّم :

گـفـت جـبـريل به آدم كه اَيا مفخر آدم ! شنو اين قصّه تو از من كه بوَد فاش و مبرهن / به فـلك هـسـت
يـكـى اختر تابنده كه هر سيصد و اَلْفِ سنه يك بار، شود طالع و من سيصد و الفِ دگرش ديده ام او را و
ازين قصر و درونش خبرى نيست مرا... .(372)
وصـّاف كـاشـى ، بـحر طويل دو بندى ديگرى دارد در رثاى قمر بنى هاشم (ع) كه اين گونه شروع مى شود:

مـى كـند ورد زبان از دل و جان / غمزده (وصّافِ) حزين ، وصفِ مهين / يكّه سوار فرسَ شير دلى ، زاده
سـلطـانِ ولى ، فـارس مـيـدانِ يلى ، حضرت عباسِ على / ماه بنى هاشم و سقّاى شهيدان جفا، صفدر ميدان
بلا، شير صف معركه (كرب و بلا) مير و سپهدارِ / برادر كه شه تـشـنـه لبان را همه جا يار / و ظهيرست به هر
كار مشيرست ، به هر رزم وزيرست ، گهِ رزم چو شيرست ، به رخسار منيرست ... .

و فراز پايانى اين بحر طويل اين گونه رقم مى خورد:

/ 151