مطلع ديوان اسرار قديم - شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی نسخه متنی

اینجــــا یک کتابخانه دیجیتالی است

با بیش از 100000 منبع الکترونیکی رایگان به زبان فارسی ، عربی و انگلیسی

شکوه شعر عاشورا در زبان فارسی - نسخه متنی

علی اکبر مجاهدی؛ تهیه کننده: مرکز تحقیقات اسلامی سپاه

| نمايش فراداده ، افزودن یک نقد و بررسی
افزودن به کتابخانه شخصی
ارسال به دوستان
جستجو در متن کتاب
بیشتر
تنظیمات قلم

فونت

اندازه قلم

+ - پیش فرض

حالت نمایش

روز نیمروز شب
جستجو در لغت نامه
بیشتر
توضیحات
افزودن یادداشت جدید

مـثنوى ناظر و منظور سروده وحشى بافقى (متوفّى 991 ه‍ . ق) ، در وزن (مفاعيلن ، مفاعيلن ، مفاعيل)است :




  • رقم سازى كه اين زيبا رقم زد
    چه نام ست اين ؟ كه پيش اهل بينش
    شده نقش نگين آفرينش (318)



  • نوشت اوّلْ سخن : نام محمّد
    شده نقش نگين آفرينش (318)
    شده نقش نگين آفرينش (318)



در زمينه شعر عاشورايى نيز، آثار بلند و شيوايى در قالب مثنوى آفريده شده است كه داراى اوزان
كـوتـاه عـروضـى انـد. بـراى نـمـونـه مـى تـوان از دو مثنوى عرفانى زبدة الاسرار صفى اصفهانى و
گنجينة الاسرار عمّان سامانى نام برد.

مثنوى زبدة الاسرار بر وزن (فاعلاتن ، فاعلاتن ، فاعلات)مبتنى است :

مطلع ديوان اسرار قديم




  • هست بسم اللّه الرحمن الرّحيم (319)
    افتتاح او، به باب رحمت است (320)



  • افتتاح او، به باب رحمت است (320)
    افتتاح او، به باب رحمت است (320)



و گنجينه عمّان سامانى نيز بر همين وزن استوار است :




  • كيست اين پنهان مرا در جان و تن
    كز زبان من همى گويد سخن (321)؟



  • كز زبان من همى گويد سخن (321)؟
    كز زبان من همى گويد سخن (321)؟



دو مـثـنـوى (يـوسـف و زليـخا) و (شمس و قمر) سروده خواجه مسعود قمى ـ از شعراى مطرح سده نهم هجرى به
ترتيب بر وزن ليلى و مجنون و خسرو و شيرين حكيم نظامى است :




  • گويند شبى ز روز بهتر
    برقى كه بُراق نام او بود
    عالم ، همه نيم گام او بود(322)



  • وز گوهر شب فروز، بهتر
    عالم ، همه نيم گام او بود(322)
    عالم ، همه نيم گام او بود(322)



# # #




  • به نام آنكه جان و عقل هشيار
    به نام او كنند آغاز هر كار(323)



  • به نام او كنند آغاز هر كار(323)
    به نام او كنند آغاز هر كار(323)



و بـالاخـره چـهـار مـثـنـوى بـلنـد و عـرفـانـى ابـوالمـعـالى مـيـرزا عـبـدالقـادر بـيـدل
دهـلوى نـيز داراى اوزان كوتاه عروضى اند: مثنوى (عرفان) ، بر وزن (فاعلاتن ، مفاعلن ، فعلان :)




  • عشق از مشت خاك آدم ريخت
    آن قَدر خون ، كه رنگ عالم ريخت (324)



  • آن قَدر خون ، كه رنگ عالم ريخت (324)
    آن قَدر خون ، كه رنگ عالم ريخت (324)



مـثـنـوى (طـلسـم حـيـرت) ، بـر وزن (مـفـاعـيـلن ، مـفـاعـيـلن ، مفاعيل) :




  • به نام آنكه دل ، كاشانه اوست
    نفَس ، گرد متاع خانه اوست (325)



  • نفَس ، گرد متاع خانه اوست (325)
    نفَس ، گرد متاع خانه اوست (325)



مـثـنـوى (طـور مـعـرفـت) ، هـمـوزن مـثـنـوى (طـلسـم حـسـرت)( مـفـاعـيـلن ، مـفـاعـيـلن ، مفاعيل)
:




  • طپشْ فرسود شوقِ نالهْ تمثال
    ز تحريك نفس ، وامى كند بال (326)



  • ز تحريك نفس ، وامى كند بال (326)
    ز تحريك نفس ، وامى كند بال (326)



مـثـنـوى (مـحـيـط اعـظـم) ، بـر وزن (فـعـولن ، فـعـولن ، فـعـولن ، فعول) :




  • خوش آن دم كه در بزمگاه قِدم
    ميى بود بى نشئه كيف و كم (327)



  • ميى بود بى نشئه كيف و كم (327)
    ميى بود بى نشئه كيف و كم (327)



جمع بندى اوزان قديمى مثنوى

اگر بخواهيم از اوزان كوتاه اين 36 مثنوى به يك جمع بندى برسيم ،خواهيم داشت :

در وزن : فـعـولن ، فـعـولن ، فـعـولن ، فـعـول هشت مثنوى ، معادل 22 درصد.

/ 151