حقيقت شكر - سیمای مخبتین نسخه متنی

فرمودند: آيا نشنيدى گفتم : الحمدلله ^(676)*))*.

با اين ديدگاه اگر خداوند به انسان نعمتى را بدهد و آن را منتسب به خداوند دانسته و به لوازمش عمل كند مبتلا به استدراج و عقب گرد نمى شود همان طور كه امام صادق عليه السلام در جواب راوى كه به حضرت عرض كرد: *((*از خدا خواستم مال و فرزند و خانه به من عنايت فرمايد و مى ترسم اين استدراج باشد، فرمود اگر با حمد باشد استدراج نيست ^(677)*))*.

حقيقت شكر

پس از اينكه روشن شد كه شكر داراى مرحله ظاهر و باطن است معلوم مى شود كه حقيقت شكر همان ستايش حق تعالى است به جهت كمالى كه از او ظهور كرده است هر چند به واسطه امور يا وسايط فيض باشد، روى اين حساب خود ستايش حق تعالى براى انسان مؤ من موضوعيت دارد، همان طور كه راوى از امام رضا عليه السلام نقل مى كند كه فرمود: من حمد الله على النعمة فقد شكره و كان الحمد افضل من تلك النعمة ^(678)، *((*كسى كه خداوند را بر نعمتش ستايش كند پس او را شكر كرده و حمد برتر از آن نعمت است ). از اين جهت اصل در تحقق شكر، همين معرفت قلبى است كه اين نعمتها از جانب خداوند است و سپس آن ستايش را بر زبان جارى كردن است ، همان طور كه امام صادق عليه السلام فرمود: *((*كسى كه خداوند نعمتى به او بدهد و او آنها را با قلبش بشناسد پس ‍ شكرشان را بجا آورده است ^(679)*))* و شكر زبانى به تنهايى چندان فايده اى ندارد، زيرا حقيقت اعمال بستگى به توجه قلب و درك آن دارد، از اين جهت كسى كه در حال عافيت است و آن را از خداوند مى داند و شكرگزار است و شخص گرفتارى كه صابر است و آن ابتلاء را منتهى به خداوند متعال مى داند اجرشان يكى است همان طور كه امام صادق عليه السلام فرمود: *((*شخص در حال عافبت و شاكر، همان اجرى را دارد كه براى مبتلاى صابر است و صاحب نعمتى كه شاكر باشد همان اجر محروم قانع را دارد^(680)*))* بنابراين سپاسگزارى از ديگران كه واسطه رساندن كمالاتى به انسان مى شوند با توجه به اينكه خداوند متعال خلقت ما را به گونه اى قرار داده است . كه از يكديگر متاءثر شويم و در رفع نيازمنديها به يكديگر كمك كنيم - سپاسگزارى از خداوند محسوب مى شود و عدم توجه به اين وسايط به طور كلى ، ضايع كردن حق وسايط است و خداوند متعال تكوينا مقرر كرده است كه ربوبيتش از راه وسايط پياده شود، از اين جهت سپاسگزارى نكردن از وسايط موجب عدم سپاسگزارى از حق تعالى نيز مى شود همان طور كه امام سجاد عليه السلام مى فرمايد: *((*خداوند هر بنده شكرگزارى را دوست دارد، خداوند تبارك و تعالى روز قيامت به بنده اى از بندگانش ‍ مى فرمايد: آيا از فلانى شكرگزارى كردى ؟ مى گويد: بلكه از تو شكرگزارى كردم ، خداوند مى فرمايد: مرا شكر نكردى زيرا او را شكر نكردى ، سپس ‍ فرمود: شاكرترين شما براى خدا شاكرترين شما براى مردم است ^(681)*))*.

اين مطلب حتى در ربوبيت تشريعى خداوند متعال نيز جارى است زيرا او انسانها را به واسطه ارسال انبياء و انزال كتب ، هدايت و تربيت از ايشان را در آيات قرآنى تبعيت از خويش ^(682) معرفى كرده و اطاعت از ايشان را كنار توحيد^(683) در عبوديت بيان كرده است و آن را اجر^(684) رسالت ايشان قرار داده است كه اين حقيقت شكر نسبت به ايشان خواهد بود. پس با توجه به حقيقت شكر، انسان هر مقدار معرفتش نسبت به صاحب نعمت بيشتر باشد به اين صورت كه كمالات و نعمتهاى حق تعالى را محدود نبيند حتى شكر خود را نيز نعمتى از او بداند، حق شكر او را توانسته انجام دهد همان طور كه امام صادق عليه السلام مى فرمايد: *((*خداوند عز و جل به حضرت موسى عليه السلام وحى كرد: اى موسى ؛ حق شكر مرا اداء كن ، عرض ‍ مى كند: پروردگارا؛ چگونه حق شكر تو را اداء كنم در حاليكه هيچ شكرى نيست مگر اينكه تو به آن نعمتى به من داده اى ؟ خداوند فرمود: اى موسى ؛ الآن مرا شكر كردى چون دانستى كه آن نيز از من است ^(685)*))* و بدين جهت حضرت نوح عليه السلام بنده شكور ناميده شده است زيرا به فرموده امام صادق عليه السلام صبح و شام اين دعا را صادقانه مى خواند:

*((*اللهم ما اصبحت بى من نعمة او عافية فى دين او دنيا فمنك وحدك لاشريك لك ، لك الحمد و لك الشكر بها على يا رب حتى ترضى و بعد الرضا ^(686)*))* سپس امام صادق عليه السلام مى فرمايد: *((*اگر اين دعا را بگويى شكر نعمتهايى كه خداوند در آن روز و شب عنايت فرموده است ادا كرده اى *))*.

و اگر معرفت انسان به حق تعالى بالاتر رود به گونه اى كه چون او نعمت داده است او را شكر نكند بلكه چون او صاحب كمالات نامحدود است و خودش هيچ ندارد او را شكر كرده و بندگى نمايد، اينجا بينش اين بنده به درجات عاليه اى از معرفت رسيده به گونه اى كه انتخاب شده حق تعالى مى شود و خداوند پرده هاى بين خود و او را برطرف كرده و اين حقيقت را مى يابد همان طور كه اين درجه از معرفت براى مخلصين و بندگان پاك شده خداوند تحقق يافته و