اوضاع فرهنگى و اجتماعى عصر يزيد - ریشه های فرهنگی، سیاسی و اجتماعی قیام امام حسین (ع) نسخه متنی

يـَزيـدَ بـنَ مـعـاوِيـَة )(585)
اى بـرادر اگـر در تـمـام دنـيـاى وسـيـع هيچ پناهگاهى نباشد باز هم با يزيد بن معاويه بيعت نخواهم
كرد.

وقـتى خليفه مسلمانان گرفتار چنين بى بند و بارى باشد آيا ممكن است رعيّت و مردم زير دست او به سمت
صلاح و رستگارى حركت كنند؟!

اوضاع فرهنگى و اجتماعى عصر يزيد

مـعـاويـة بـن ابـى سـفيان با استخدام ابزار دينى و دنيوى ، جامعه را از ارزش هاى الهى ومعنوى تـهـى
سـاخـت و بـه سـوى ارزش هـاى مـادّى و جاهلى سوق داد. و در نهايت يك شراب خوار را به عنوان جانشين
پيغمبر(ص) معرّفى كرد.

بـنـى امـيـّه عـدّه اى را بـا تـطـمـيـع و جـماعتى را با تهديد، مطيع خود ساخته هر يك به طريقى
گرفتار بدبختى و تباهى شده بودند. درحالى كه سنّت پيغمبر(ص) يكى بعد از ديگرى از بـيـن مـى رفـت ،
كـسـى فـريـاد نـمـى كـشـيـد و امـر بـه معروف و نهى از منكر در جامعه اسلامى تـعـطـيـل شـده بـود؛
سـرسـپردگى به دنيا فخر شمرده مى شد؛ ارزش هاى دينى و معنوى رنگ باخته بودند، اولياء خدا در رنج و
شكنجه گرفتار آمده بودند؛ فقر و بى چيزى ، جماعتى از خـلق را بـه ستوه آورده بود؛ سنّت هاى جاهلى بار
ديگر در جامعه اسلامى رخ مى نمود و جماعتى بـه احـياى آن سنّت ها فخر مى فروختند. حكّام با هوسبازى و
خودخواهى در منجلاب سلطنت غوطه مى خوردند و در برابر خداى متعال گستاخى مى كردند. فحشا و منكرات
آشكارا انجام مى گرفت ؛ حـتى در مقدّس ترين شهرها استعمال آلات لهو و لعب و شرابخوارى رواج يافته
بود. بهترين گـواه و سـنـد بـراى بـررسـى جـامـعـه آن عـصـر، نـامـه هـا و بـيـانـات نـورانـى اهـل
بـيـت (ع) مـخـصـوصـاً امـام حـسـيـن (ع) مـى بـاشـد. كـه بـرخـى از آنـهـا را در مـبـاحـث قبل ذكر
كرديم .

دنياگرايى خواص

از بيانات امام حسين (ع) استفاده مى شود كه خواصّ در اثر گرايش به دنيا، وظايف دينى خود را فراموش
كرده و هر يك به نحوى در خدمت بنى اميّه بودند.

بنى اميّه با استخدام همين خواص توانست به حكومت خود وجه قانونى و شرعى بدهد و هر ستمى را در حـق
مـردم روا دارد و اسـلام را دگرگون انحرافات دينى كه معاويه ايجاد كرد و بدعت هاى فـراوانـى كـه در
ديـن بـه وجـود آورد عمدتاً با همدستى علماء دربارى و دانشمندان مزدور بود. حـتـّى مـجـوّز قـتـل
فـرزند پيغمبر(ص) را نيز آنان صادر كردند. امام حسين (ع) در خطبه اى كه بـراى خـواصّ در (مـنـا) ايـراد
فـرمـود از مـنـبـرى هاى مزدور نيز نام برد.(586) اگر مـتـنـفـّذيـن در كـوفـه از مسلم بن عقيل حمايت
كرده بودند بنى اميّه نمى توانستند او را با آن طرز فجيع به شهادت برسانند. و يقيناً جنايات بعدى نيز
رخ نمى داد.

اوضاع سياسى جامعه

در اواخـر عـمر معاويه جامعه اسلامى از نظر سياسى به بدترين وضع خود رسيده بودو اگر قيام اصلاحگر
امام حسين (ع) نبود خطر نابودى دين به دست آن حكّام فاسق امرى اجتناب ناپذير بود. قبلاً در اين زمينه
سخن گفتيم . در اينجا تنها به يكى از سخنان ولىّ زمان حسين بن على (ع)در ايـن زمـيـنـه اشـاره مـى
كـنـيـم . امـام حـسـيـن (ع) هـنـگـام حـركـت از منزل (بيضه ) فرمود:
(... اِنَّ هؤُلاءِ قَدْ لَزِمُوا طاعَةَ الشَّيطانِ وَ تَرَكُوا طاعَةَ الرَّحْمنِ وَ اَظْهَرُوا
الْفَسادَ وَ عَطَّلُوا الْحُدُودَ وَاسْتَاءْثَرُوا بِالْفَيْى ءِ وَ اَحَلُّوا حَرامَ اللّهِ
وَ حَرَّمُوا حَلالَهُ)(587)
مـردم آگـاه بـاشـيـد! ايـنان (بنى اميّه ) اطاعت خدا را ترك و پيروى از شيطان را بر خود فرض نـمـوده
انـد؛ فساد را ترويج و حدود الهى را تعطيل نموده و فى ء را به خود اختصاص داده اند؛ حلال و حرام و
اوامر و نواهى خداوند را تغيير داده اند...

بـا تـوجـّه به اينكه ائمه (ع) در تبيين جريانات اجتماعى و سياسى ، حقيقت را بدون كم و زياد بيان