لطفا منتظر باشید ...
در خاطر «گفتكو با امام»
پيش از گفتگو:
حضور خاطرهانگيز حضرت امام خميني(قده) در «نوفل لوشاتو» فرصتي استثنايي براي رسانهها و محافلي بود، كه علاقهمند بودند از نزديك و مستقيم با مركز ثقل حركتي به پرس و جو بنشينند كه امواج سهمگين آن به شدت بر ديوارههاي ساحل ساختهها و بافتههاي تبليغاتي آنان ميخورد و آن را به كام خويش ميكشيد. آنان يكباره شاهد بودند كه در نزديكي برج و باروهاي تبليغاتي آنان، لبهايي به سخن گشوده ميشود كه به راحتي تمام قلبهاي ميليونها انسان را به ميدان ميآورد. كلام او چون عصاي موسي(ع) فسون تبليغاتي و سربهاي داغ آنان را خنثي ميكند و تحليلگران چيرهدست آنان را به دنبال خويش در حالتي انفعالي نگه ميدارد. صدها خبرنگار و گزارشگر و مفسّر، راهي روستايي نزديك پاريس شدند. گروهي به انگيزه كشف حقايق بيشتر. گروهي را اقتضاي موقعيت شغلي خويش و جمعي نيز در پي اجراي شيطنت و دستهاي نيز براي برآورد خسارتهاي احتمالي خود! مصاحبههاي متعددي انجام شد. پرسشها به هر انگيزهاي بود اما پاسخها همه روشنگر چهرهاي بود كه از اسلام و انقلاب و مردم عزيز ايران ارائه ميشد.ترسيمگر اين سيما كسي جز امام نبود. سخنگو نيز نداشت، يعني نميخواست كه داشته باشد.موضوع بانوان و مسايل مرتبط به آنان يكي از محورهايي بود كه بارها از جانب طرفهاي مصاحبهكننده مطرح ميشد. آنچه اينك به مناسبت روزهاي به ياد ماندني و سرنوشتساز بهمن ماه ميخوانيد مجموعهاي خواندني از گزيده دهها مصاحبه است كه در سه محور آزادي زن، حجاب و حقوق و مسايل خانواده تدوين يافته است. تكرار بعضي از سؤالات و پاسخها نيز ناشي از همين امر است برگرفتهاي از گفتگوهاي مختلف حضرت امام(قده) با رسانههاي جمعي است. گفتگوهايي كه عمدتا در مدت اقامت آن بزرگ راحل(قده) در فرانسه انجام شد.اين مجموعه به خوبي ميتواند بيان كننده ديدگاهي باشد كه بنيانگذار جمهوري اسلامي در آن دوران نسبت به بانوان ارائه نمودند.بر او و بر جانشين معظم او و بر همه پيروان او درود.ـ نقش زن در حكومت اسلامي آينده چيست؟ زنان آزاد هستند در بسياري از امور شركت كنند، آزادي به معناي واقعي، نه آن طور كه شاه ميخواست. زنان ما عدهاي زندانند و آنهايي كه در
بيرون زندانند، عده كثير قريب به اتفاق در تظاهرات و مبارزات شركت دارند. ولي دستهاي ناچيز آزادند، البته آن طوري كه شاه ميخواهد كه ما حتما با آن آزادي مخالف هستيم.1
ـ آيا حكومت اسلامي، حكومتي قهقراگراست؟ شاه ميخواهد يك كشور مدرن برقرار كند؛ كشورهاي غربي نيز به دنبال پيشرفت هستند، ولي اسلام با رفرم و تغييرات اجتماعي مثل آزادي زنان مخالف است. نظر شما در اين باره چيست؟
دولت شاه با رشد اجتماعي ما مخالف بود و تمام آزادي و استقلال كشور را از دست داده بود. دولت اسلامي قهقراگرا نيست و با همه مظاهر تمدن موافق است، مگر آنچه كه به آسايش ملت لطمه وارد آورده و با عفت عمومي ملت منافات داشته باشد.اسلام با آزادي زن نه تنها موافق است، بلكه خود پايهگذار آزادي زن در تمام ابعاد وجودي زن است.2
ـ بسياري از زناني كه در ايران به سطحي از آزادي و تحصيل رسيدهاند، از اين ترس دارند كه به يك رژيم مذهبي مرتجع بازگشت داده شوند. شما براي اطمينان خاطر آنان چه ميگوييد؟
اسلام به زنان آزادي داده است؛ و اين دولت و
شاه است كه آزادي را از آنان سلب كرده است و آنان را از هر جهت به بند كشيده است.1
ـ حضرت امام! در نوفل لوشاتو وعده كرديد كه نه تنها آزاديها حفظ ميشوند، بلكه تعميم نيز مييابند؛ در صورتي كه پس از پيروزي انقلاب ديدهايم كه تظاهر بر ضد زنان شده و اقليتهاي قومي مثل كردها تحت فشار قرار گرفتند و روزنامهها و احزاب سياسي ممنوع شد. آيا ممكن است اين تناقضهاي ظاهري را براي ما روشن بفرماييد؟
زنهايي كه تظاهر كردهاند همان زنهايي بودند كه از تتمه آن مسايل بودند. آنهايي بودند كه شاه سابق آنها را به عنوان آزادي زنان به ميدان آورده بود و آنها را به تباهي كشيده بود. آن آزاديهايي كه آنها ميخواستند [اين بود] كه جوانها آزاد باشند كه هر كاري ميخواهند بكنند و ميخواستند با تباهيها همآغوش باشند؛ ميخواستند كارهاي بر خلاف عفت بكنند؛ و ميديدند كه اسلام با كارهاي خلاف عفت، با كارهايي كه مملكت را به تباهي ميكشد و ملت را به عقب ميراند موافق نيست. آنها بودند كه آمدند در خيابانها و با آن صورتهايي كه مردم ديدند تظاهر كردند و الا جلوي آزادي هرگز گرفته نشده است و نميشود و مردم آزادند، الا آنجايي كه بخواهند تباهي كنند و بخواهند ملت را به عقب برانند.2
ـ موقعيت زنان در دولت آينده شما چگونه خواهد بود؟
موقعيت يك انسان صحيح و يك شخصيت آزاد؛ به خلاف اين زمانها كه بر ما گذشت كه نه زنهاي ما آزاد بودند نه مردهاي ما. ملتي كه زن و مرد آن آزاد نبودند و در خفقان بودند، از زير بار بيرون آمد و از اين به بعد زنها و مردها آزادند. ولي اگر چنانچه بخواهند كارهاي خلاف عفت بكنند يا خلاف مصلحت بكنند، البته جلوگيري خواهد شد.3
ـ سياست دولت جمهوري اسلامي در مورد آزادي زنان، پيكار با بيسوادي و سينماها چه خواهد بود؟
شاه كار مثبتي در ايران انجام نداده است. جبران خرابيهاي او تا مدتها طول خواهد كشيد. شاه نه آزادي به زنان داده است و نه به مردان. ما به همه آزادي خواهيم داد.4
ـ در صورت پيروزي جنبشتان و تأسيس دولت اسلامي، توسعه و پيشرفت اجتماعي مخصوصا پيشرفت زنان را چگونه ميبينيد و آيا تعدد زوجات را مجاز خواهيد دانست و اجازه خواهيد داد يا نه؟
زنها آزادند همان طوري كه مردها آزادند. ما طبق قانون اسلام عمل ميكنيم.5
ـ حضرت آيتاللّه، در ازاء آزادي اسراي زن و سياهاني كه دستور فرموديد، شما چه انتظاري از دولت آمريكا داريد؟
ما آزادي زنها و آزادي سياهها را براي اين قايل شديم كه زنها در اسلام يك احترام ويژه دارند و سياهپوستان هم تحت فشار آمريكا بودند و ظلم بر آنها شده است و آنها را ما آن طور مقصر نميدانيم، بلكه آنها شايد تحت فشار بودند كه اينجا آمدند. و لهذا ما براي امتثال امر اسلام و خدا اين عمل را كرديم و انتظاري از آقاي كارتر نداريم و پاداشي نميخواهيم. تمام مطلب ما اين است كه كارتر اين خيانتكار را به ما پس بدهد، شخص مجرمي كه در يك مملكتي به يك ملتي جرم كرده است؛ در تمام قوانين دنيا اين است كه بايد پس داده بشود به خود آن مملكت و ايشان بر خلاف تمام قوانين عقلي و عقلايي عمل ميكند.1
حجاب
فالاچي: آيا صحيح است كه اين زنها خود را در زير چادر مخفي كنند؟ اين زنها در انقلاب شركت كردند، كشته دادند، زندان رفتند، مبارزه كردند. اين چادر هم يك رسم از قديم ماندهاي است. حالا ديگر دنيا عوض شده. حالا اين صحيح است كه مثلاً اينها خودشان را مخفي كنند؟ امام: اولاً اينكه اين يك اختياري است براي آنها. خودشان اختيار كردند. شما چه حقي داريد كه اختيار را از دستشان بگيريد؟ ما اعلام ميكنيم به زنها كه هر كسي چادر ميخواهد يا هر كس با پوشش اسلامي بيايد بيرون، از سي و پنج ميليون جمعيت ما سي و سه ميليونش بيرون ميآيد. شما چه حقي داريد كه جلو اينها را بگيريد؟ اين چه ديكتاتوري است كه شما نسبت به زنها داريد؟ و ثانيا اينكه ما يك پوشش خاصي را نميگوييم. براي حدود زنهايي كه به سن و سال شما رسيدهاند، هيچ چيز نيست. ما زنهاي جواني كه وقتي آرايش ميكنند و ميآيند، يك فوج را دنبال خودشان ميكشند، اينها را داريم جلوشان را ميگيريم. شما هم دلتان نسوزد.2
ـ يكي از خبرنگاران زن: چون مرا به عنوان يك زن پذيرفتهايد، اين نشاندهنده اين است كه نهضت ما يك نهضت مترقي است، اگرچه ديگران سعي كردند نشان دهند كه عقبمانده است. فكر ميكنيد به نظر شما آيا زنان ما بايد حتما حجاب داشته باشند؟ مثلاً چيزي روي سر داشته باشند يا نه؟
اينكه من شما را پذيرفتهام، من شما را نپذيرفتهام. شما آمدهايد اينجا و من نميدانستم كه شما ميخواهيد بياييد اينجا. و اين هم دليل بر اين نيست كه اسلام مترقي است كه به مجرد اينكه شما
آمديد اينجا، اسلام مترقي است. مترقي هم به اين معني نيست كه بعضي زنها يا مردهاي ما خيال كردهاند. ترقي به كمالات انساني و نفساني است و بر اثر بودن افراد در ملت و مملكت است، نه اينكه سينما بروند و دانس بروند. اينها ترقياتي است كه براي شما درست كردهاند و شما را به عقب راندهاند و بايد بعدا جبران كنيم.شماها آزاديد در كارهاي صحيح. در دانشگاه برويد و هر كاري را كه صحيح است بكنيد و همه ملت در اين زمينهها آزادند. اما اگر بخواهند كاري خلاف عفت بكنند و يا مضر به حال ملت، خلاف مليت بكنند، جلوگيري ميشود و اين دليل بر مترقي بودن است.1
حقوق و مسايل زن در جامعه
ـ از نظر اسلامي، زنان تا چه حد مجازند در ساختمان بناي حكومت اسلامي شركت نمايند؟ جواب: زنان از نظر اسلام، نقش حساسي در بناي جامعه اسلامي دارند و اسلام زن را تا حدي ارتقاء ميدهد كه او بتواند مقام انساني خود را در جامعه بازيابد و از حد شئ بيرون بيايد و متناسب با چنين رشدي ميتواند در ساختمان حكومت اسلامي مسؤوليتهايي به عهده بگيرد.2
ـ در مورد مسايل اجتماعي، حضرت آيتاللّه! حضور زنان را در دانشگاه و يا كار كردن آنان را در جامعه چگونه ميبينيد و آيا براي آنها محدوديتهايي قايل ميشوند كه الان در جامعه كنوني وجود ندارند؟ نظر حضرت عالي در مورد كنترل مواليد و يا تحصيل زنان و مردان در دانشگاه به صورت مخلوط چيست؟
جواب: زنان در جامعه اسلامي آزادند و از رفتن آنان به دانشگاه و ادارات و مجلسين به هيچ وجه جلوگيري نميشود. از چيزي كه جلوگيري ميشود، فساد اخلاقي است كه زن و مرد نسبت به آن مساوي هستند و براي هر دو حرام است. راجع به مواليد، تابع آن است كه حكومت چه تصميمي بگيرد.3
سؤال: تشيع در نظر كشورهاي غربي به عنوان عنصري محافظهكار در پيشرفت قلمداد شده است. همچنين ما خواستهاي شيعيان را مبني بر كنارهگيري زنان از صحنه زندگي اجتماعي و نيز بازگشت به قوانين شيعي كه ميخواهد سنت مذهبي مبناي قوانين حكومتي قرار گيرد، همان طوري كه در قانون اساسي كه به طور غير قانوني به صورت از بين رفته در آمده نيز ذكر شده است، شنيدهايم. ما همچنين شنيدهايم كه تشيّع، سبك زندگي غربي را براي اينكه با سنتهاي مذهبي توافق ندارد رد ميكند. آيا ممكن است شما نظر خود را در باره اين
مسأله بر اساس مذهب تشيّع بيان كنيد؟
جواب: تشيّع مكتبي است انقلابي و ادامه اسلام راستين پيامبر است و همچون خود شيعيان هميشه مورد حملات ناجوانمردانه مستبدين و استعمارگران بوده است.تشيع نه تنها زنان را از صحنه زندگي اجتماعي طرد نميكند، بلكه آنان را در جامعه در جايگاه رفيع انساني خود قرار ميدهد. ما پيشرفتهاي دنياي غرب را ميپذيريم، ولي فساد غرب را كه خود آنان از آن ناله ميكنند نه.1
ـ مشخصات حقوق زنان در جمهوري اسلامي چه خواهد بود؟ تكليف مدارس مختلط چه ميشود؟ مسأله تنظيم توالد و تناسل و سقط جنين چگونه خواهد شد؟
از نظر حقوق انساني، تفاوتي بين زن و مرد نيست زيرا كه هر دو انسانند و زن حق دخالت در سرنوشت خويش را همچون مرد دارد. بله، در بعضي از موارد تفاوتهايي بين زن و مرد وجود دارد كه به حيثيت انساني آنها ارتباط ندارد. مسايلي كه منافات با حيثيت و شرافت زن ندارد، آزاد است. سقط جنين از نظر اسلام حرام است.2
ـ نقش زنان در حكومت اسلامي چگونه خواهد بود؟ آيا مثلاً در امور كشور هم شركت خواهند داشت؟ براي مثال وكيل و وزير خواهند شد، البته اگر استعداد و لياقتي نشان دهند؟
در مورد اين گونه مسايل حكومت اسلامي تكاليف را معين ميكند و الان وقت اظهار نظر در اين زمينهها نيست. زنان همچون مردان در ساختن جامعه اسلامي فردا شركت دارند. آنان از حق رأي دادن و رأي گرفتن برخوردارند. در مبارزات اخير ايران، زنان ايران نيز سهمي چون مردان دارند. ما همه گونه آزادي را به زن خواهيم داد. البته جلوي فساد را ميگيريم و در اين مورد ديگر بين زن و مرد فرقي نيست.3
ـ زنان توده عظيمي از مسلمانان را تشكيل ميدهند. چه نقشي و چه حقي شما براي زنان در نظام اسلامي قايل هستيد؟
هماكنون زنان مسلمان ايران در مبارزات سياسي و تظاهرات بر ضد شاه شركت دارند. به من اطلاع دادهاند كه در شهرهاي ايران زنان جلسات سياسي دارند. در نظام اسلامي زن همان حقوقي را دارد كه مرد دارد، حق تحصيل، حق كار، حق مالكيت، حق رأي دادن، حق رأي گرفتن. در تمام جهاتي كه مرد حق دارد، زن هم حق دارد، ليكن آنچه مفسده ميآفريند، حرام است. اسلام خواسته است كه زن و مرد حيثيت انسانيشان محفوظ باشد. اسلام خواسته است كه زن ملعبه دست مرد نباشد. اينكه در خارج منعكس كردهاند كه در اسلام با زنها با خشونت رفتار ميشود، امور غير صحيحي است و
تبليغات باطلي است كه از مغرضين حاصل شده است. مرد و زن هر دوشان در اسلام اختيارات دارند. اگر اختلافاتي هست، براي هر دو هست و آن مربوط به طبيعت آنان است.1
ـ در حكومت آينده، آزادي زنان چگونه خواهد بود؟ آيا اينها بايد مدارس را رها كرده و به منازل بروند، يا اينكه برايشان امكان خواهد داشت به تحصيلات خود ادامه دهند؟
اين حرفهايي كه راجع به زنان و يا مسايل ديگر شنيدهايد، اينها همه تبليغات شاه و اشخاص مغرض است. زنها آزاد هستند و در تحصيل هم آزاد هستند؛ در كارهاي ديگر هم آزادند، همان طور كه مردها آزادند. حالاست كه نه زن آزاد ميباشد و نه مرد.2
ـ بازگشت به قوانين قرآن براي زنان يعني چه؟ تفريحات مردم در چه حدي است (الكل، فيلم و غيره)؟
در نظام اسلامي زن به عنوان يك انسان ميتواند مشاركت فعال در بناي جامعه اسلامي داشته باشد، ولي نه به صورت يك شئ. نه او حق دارد خود را به چنين حدي تنزل دهد و نه مردان حق دارند كه به او چنين بينديشند. و در مورد آنچه كه بنام تفريحات شناخته شده است، اسلام با هر چيزي كه انسان را به پوچي و از خود بيگانه شدن ميكشاند مبارزه ميكند. شرابخواري و ميگساري در اسلام ممنوع است. فيلمهاي منحرف كننده از اخلاق متعالي انسان ممنوع است.3
ـ در جامعه ايران چه تغييراتي را شما در موقعيت زن مورد نياز حس ميكنيد و به نظر شما دولت اسلامي چگونه شرايط زنان را تغيير خواهد داد؟ مثل اشتغال به كارهاي دولتي و كار كردن به عنوان حرفههاي مختلف پزشكي، مهندسي و غيره و نيز شرايطي چون طلاق، سقط جنين، حق مسافرت و پوشيدن اجباري چادر؟
تبليغات سوء شاه و كساني كه با پول شاه خريد شدهاند چنان موضوع آزادي زن را براي مردم مشتبه كردهاند كه خيال ميكنند اسلام آمده است كه فقط زن را خانهنشين كند. چرا با درس خواندن زن مخالف باشيم؟ چرا با كار كردن او مخالف باشيم؟ چرا زن نتواند كارهاي دولتي انجام دهد؟ چرا با مسافرت كردن زن مخالفت كنيم؟ زن چون مرد در تمام اينها آزاد است. زن هرگز با مرد فرقي ندارد. آري در اسلام زن بايد حجاب داشته باشد ولي لازم نيست كه چادر باشد، بلكه زن ميتواند هر لباسي را كه حجابش را بوجود آورد اختيار كند. ما نميتوانيم و اسلام نميخواهد كه زن به عنوان يك شئ و يك عروسك در دست ما باشد. اسلام ميخواهد شخصيت زن را حفظ كند و از او انساني جدي و
كارآمد بسازد. ما هرگز اجازه نميدهيم كه زنان فقط شئ براي مردان و آلت هوسراني باشد. اسلام سقط جنين را حرام ميداند؛ و در ضمن عقد و ازدواج زن ميتواند حق طلاق را براي خودش بوجود آورد. احترام و آزادي كه اسلام به زن داده است، هيچ قانوني و مكتبي نداده است.1
ـ مسأله اختيار طلاق به دست مرد موجب ناراحتي و تشويش خاطر گروهي از زنان مبارز ايران شده است و گمان ميكنند كه ديگر به هيچ وجه حق طلاق ندارند و از اين موضوع افرادي سوءاستفاده كرده و ميكنند. نظر جنابعالي راجع به اين مسأله چيست؟
براي زنان محترم، شارع مقدس راه سهل معين فرموده است تا خودشان زمام طلاق را به دست گيرند. به اين معني كه در ضمن عقد و نكاح اگر شرط كنند كه وكيل باشند در طلاق به صورت مطلق، يعني هر موقعي كه دلشان خواست طلاق بگيرند و يا به صورت مشروط، يعني اگر مرد بدرفتاري كرد يا مثلاً زن ديگري گرفت زن وكيل باشد كه خود را طلاق بدهد، ديگر هيچ اشكالي براي خانمها پيش نميآيد و ميتوانند خود را طلاق دهند. از خداوند متعال توفيق بانوان و دختران محترم را خواستارم. اميد است تحت تأثير مخالفين اسلام و انقلاب اسلامي واقع نشويد كه اسلام براي همه مفيد است.2
1 ـ مصاحبه با روزنامه آلماني دنياي سوم، 24/8/57.1 ـ مصاحبه با روزنامه اطلاعات، 3/11/57.1 ـ مصاحبه با امل، 16/9/57.1 ـ مصاحبه با دكتر جيم كوكلررفت استاد دانشگاه روتكرز آمريكا، 7/10/57.1 ـ مصاحبه با خبرنگاران الاهرام، اورپ ان ژاپني، 25/10/57.1 ـ مصاحبه با خبرنگار بي.بي.سي، 15/10/57.1 ـ مصاحبه با خبرنگار سي.بي.اس آمريكا، 27/8/58.2 ـ فتوا در باره طلاق زنان، 7/8/58.2 ـ مصاحبه با اوريانا فالاچي، 21/6/58.2 ـ مصاحبه با نماينده سازمان عفو بينالملل، 19/8/57.2 ـ مصاحبه با روزنامه هلندي ديولتگرانت، 16/8/57.2 ـ مصاحبه با راديو تلويزيون لوكزامبرگ، 20/10/57.2 ـ مصاحبه با يك خبرنگار آلماني، 22/8/57.2 ـ مصاحبه با يك خبرنگار ژاپني، 5/9/58.3 ـ مصاحبه با روزنامه اطلاعات، 3/11/57.3 ـ مصاحبه با جورجي گاير، مفسر لوسآنجلس تايمز آمريكا، 16/9/57.3 ـ مصاحبه با مجله هفتگي نيورو و آمستردام، 18/8/57.3 ـ مصاحبه با خبرنگاران خارجي پس از خروج شاه از كشور، 27/10/57.4 ـ مصاحبه با خبرنگاران خارجي، 21/10/57.5 ـ مصاحبه با روزنامه صداي لوكزامبورگ، 21/9/57.
