اندیشه سیاسی فیض کاشانی نسخه متنی

‌
تزويج هم درآورد، ملاصدرا از تزويج آن‏ها نتيجه گرفت و فيض نتيجه و مولود آن دو را تربيت كرده و به بلوغ و كمال رساند.

در فقه و علوم شرعى نيز، فيض كاشانى از محضر سيد ماجد بن محمد صادقى بحرانى، محدث و فقيه بزرگ، بهره فراوانى گرفت1 و لذا در روش فقهى خود پيرو و هم مشرب استاد خويش بود و گرايش اخبارى داشت. وى با وجود داشتن مسلك اخبارى و انتقادهاى شديد بر اصوليين، داراى درجه‏اى رفيع در فقاهت و اجتهاد بود و علما و دانشمندان بر كتاب مشهور و فقهى ايشان، «مفاتيح الشرائع» شرح‏هاى مختلفى نوشته و آن را به ايجاز و عمق معنا ستوده‏اند.

وى در عرفان و اخلاق نيز از مقام والايى برخوردار بود، به‏طورىكه در ساير رشته‏هاى علمى به روش اهل عرفان و تصوف ميلى تمام يافت. طريقه او در زمينه عرفان ملهم از غزالى بود، چنان‏كه گفته مىشود: وى در تأليفات خود بسيارى از مطالب را از غزالى اقتباس كرده است. هم‏چنين ايشان از محىالدين بن عربى تمجيد فراوانى كرده و از او مطالب بسيارى را تحت عنوان يكى از عرفا، نقل مىكند.2

فيض در دهه‏هاى اوّل زندگى خود، حتى تا سنين شصت سالگى، شيفتگى بسيارى به عرفان و تصوف داشت. اما پس از آن تا حدودى از اين جريان دور شد. به عبارتى، اخبارىگرى فقهى او تأثيرى معكوس بر كوشش وى در تأويل اخبار و روايات به نفع عرفان گذاشته و سرانجام، او را وادار كرد تا به ظاهر بيش‏تر توجه كند. به تعبير يكى از پژوهشگران معاصر، اوضاع علمى زمانه در تحول فكرى او بىتأثير نبوده؛ زيرا دو دهه اخير حيات فيض با اوج‏گيرى نهضت ضدّ تصوف، مصادف بود كه كسانى،

1. محمدباقر، خوانسارى، روضات الجنات، ج 6، ص 86.

2. شيخ عبداللّه‏ نعمه، فلاسفه شيعه، ترجمه سيد جعفر غضبان، ص 498.