اوضاع سياسى عصر فيض كاشاني - اندیشه سیاسی فیض کاشانی نسخه متنی

‌

اوضاع سياسى عصر فيض كاشاني

مولى محسن فيض كاشانى از علماى دوره دوم حاكميت صفويه (996 ـ 1077 ه··. ق) كه با سلطنت شاه عباس اوّل، آغاز مىگردد، به شمار مىآيد. دوران سلطنت شاه عباس اوّل، اوج قدرت سياسى دولت صفوى است. در زمان وى، عثمانىها از آذربايجان رانده شدند و سلطه ايرانيان بر بخش شرقى قفقاز و خليج‏فارس تقويت شد، روابط سياسى با اروپا برقرار گرديد و ارتباطات بازرگانى و فرهنگى، توسعه يافت. وى در داخل كشور نيز براى خنثى كردن نفوذ سياسى افراد قزلباش، عده‏اى از مسلمانان گرجى و چركسى را به خدمت گرفت و سپاه محافظى از آن‏ها تشكيل داد و به تركمانانى كه تابع شخص وى بودند، نه تابع رؤساى طوايف بزرگ تركمان، پرو بال داد،1 و بدين وسيله، تعادل ظريفى را در ميان عناصر مختلف نظام (ترك‏ها، ايرانيان و قفقازىها) ايجاد كرد.

پس از شاه عباس اوّل، نوه او سام ميرزا كه فرزند پسر ارشد شاه عباس، يعنى محمد باقر بود، به نام شاه صفى در 20 جمادىالآخر سال 1038 جانشين وى شد. در دوران سلطنت وى، سيستم جديد نظامى ايران كه شاه عباس آن را بنيان نهاده بود، رو به ضعف نهاد و در نتيجه، دستگاه‏هاى مملكتى به مرور، انسجام دوران شاه عباس را از دست دادند. هم‏چنين در زمان حكومت او بسيارى از نواحى غربى ايران، مانند عراق، آذربايجان و ارمنستان به تصرف مراد چهارم شاه عثمانى درآمد و با وجود كوشش‏هاى وى در پس گرفتن آن ولايات، بغداد، كماكان در تصرف عثمانىها باقى ماند.

پس از درگذشت شاه صفى در سال 1052 ه··. ق پسر او عباس دوم

1. ر.ك: ادموند بوسورث كيلفورد، سلسله‏هاى اسلامى، ترجمه فريدون بدره‏اى، صص 257 و 258.