اندیشه سیاسی فیض کاشانی نسخه متنی

‌
غايتش به‏تدريج كامل مىگردد؛ يعنى اصل آن به حضرت آدم عليه‏ السلام برمىگردد كه بعد از ايشان با نبوت انبياى ديگر تكميل شده و در نهايت، با نبوت پيامبر اكرم صلّى الله عليه وآله وسلّم‏ به كمال مىرسد.1

از نظر فيض، غرض اصلى از انبعاث نبوت تشريعيه، آن است كه عالم مُلك در خدمت عالم ملكوت قرار گيرد، مخلوقات به سوى خداى متعال سوق پيدا كنند، شهوات در خدمت عقول قرار گيرند و دنيا به سوى آخرت سوق يابد و انسان‏ها به جانب اين امور برانگيخته شده و از مخالف آن بازداشته شوند تا از عذاب آخرت و وبال و وخامت عاقبت و سوء مآل نجات يافته و به‏قدر استعدادشان به سعادت قصوى برسند؛2 بنابراين، بهترين و ايده‏آل‏ترين نوع حكومت از نظر ايشان، حكومتى است كه نبى (انسان كامل) در رأس آن قرار گرفته باشد؛ زيرا نبى هم انسان را به سعادت اخروى رسانده و در اعتلاى جنبه معنوى او تلاش مىكند و هم سياست دنيوى، يعنى حفظ اجتماع ضرورى آن‏ها را به بهترين وجه ميسّر مىسازد.

در ديدگاه فيض، تنها نبى است كه از ميان حكّام پنجگانه حاكم بر وجود انسان (عقل، شرع، عرف، طبع و عادت) از كامل‏ترين و سالم‏ترين آن‏ها برخوردار است، زيرا او مصداق حقيقى عقل كامل بوده و صاحب شرع كامل و طبع و عادت سالم مىباشد، و حاكميت او بر انسان از هر جهت اولى و مقدم است؛3 بنابراين، حكومت نبى بر انسان‏ها از هر فرد ديگرى اولى است و تنها او است كه علاوه بر سياست دنيوى و حفظ

1. كلمات مكنونه، صص 186 و 187.

2. علم‏اليقين، ج 1، ص 349.

3. رساله ضياء القلب، ص 179.