1. حقوق مردم بر حاكمان اسلامي - اندیشه سیاسی فیض کاشانی نسخه متنی

‌

1. حقوق مردم بر حاكمان اسلامي

در انديشه دينى، رياست و امامت بر مردمان يك مسئوليت بزرگ الهى است، نه مقام و منزلتى برتر نسبت به انسان‏هاى ديگر؛ از اين‏رو پذيرش اين مسئوليت، وظايف و حقوقى را برعهده امام و رهبر جامعه مىگذارد و حقوقى را براى مردم نسبت به آنان ايجاد مىكند كه آن‏ها بايد در احقاق اين حقوق تلاش نمايند.

چنان‏كه در بحث وظايف و اختيارات حاكم اسلامى از ديدگاه فيض كاشانى اشاره شد، حاكمان اسلامى موظف‏اند كه احكام و قوانين الهى را در ميان مردم تبيين و ترويج نموده و آن‏را به اجرا بگذارند و زندگى دنيوى آن‏ها را اصلاح و معيشت‏شان را فراهم سازند؛ بنابراين آن‏ها در رفتار با مردم تحت حاكميت خويش به رعايت وظايف و حقوقى موظف‏اند كه از جمله آن‏ها مىتوان به موارد زير اشاره كرد:

الف) عدالت‏ورزى در ميان مردمان

يكى از حقوق والاى مردم از نظر فيض كاشانى، رفتار عادلانه حاكمان اسلامى با آنان و پرهيز از ظلم و ستم به آن‏ها مىباشد. به اعتقاد وى، رعايت اين حق به اندازه‏اى اهميت دارد كه خداى متعال از حقوق خود نسبت به بندگانش مىگذرد، ولى هرگز از حقوق بندگانش نمىگذرد؛ لذا گفته شده كه: «الملك يبقى مع‏الكفر و لايبقى مع الظلم1؛ يعنى مُلك و پادشاهى با كفر دوام مىيابد، ولى با ظلم و ستم هرگز». در آيات و روايات متعدد نيز تأكيد شده كه خداى متعال به هيچ روى از ظلم و ستمى كه بر

1. الصافى، ج 2، ص 477.