ج) تعليم و تربيت مردم - اندیشه سیاسی فیض کاشانی نسخه متنی

‌
توصيه كرده و فرمود:

أُذكر اللّه‏ الوالى من بعدى على أُمّتي... لم يفقرهم فيكفرهم، و لم يغلق بابه دونهم. فيأكل قويّهم ضعيفهم.

فيض كاشانى در توضيح اين فرمايش حضرت رسول صلّى الله عليه وآله وسلّم‏ مىنويسد:

«لم يفقرهم»، يعنى اين‏كه مبادا حاكمان مردم را در فقر و تنگنا قرار دهند؛ زيرا چه بسا در اثر فقر آن‏ها به سوى كفر كشيده شوند، و «لم يغلق بابه دونهم»، يعنى اين‏كه حاكمان بايد به امور مردم اهتمام بورزند و نسبت به برطرف‏ساختن نيازهاى آنان بىمبالات نباشند.1

نتيجه اين‏كه يكى از وظايف حاكمان اسلامى «تدبير معاش» و «رسيدگى به امور مختلف زندگى مردم» و سعى و تلاش در برطرف ساختن نيازهاى زندگى آنان است.2

ج) تعليم و تربيت مردم

از ديگر حقوق مردم برعهده حاكمان، تعليم و تأديب آنان است تا از جهل و گمراهى نجات يابند؛ از اين‏رو خداى متعال واگذارى اين رسالت را برعهده انبياى الهى، امتنان بر خلقش معرفى كرده و مىفرمايد:

«لقد مَنَّ اللّه‏ُ على المؤمنين إذ بَعَث فيهم رسولاً من انفسهم يتلوا عليهم آياته و يزكّيهم و يعلمهم الكتاب والحكمة و إن كانوا من قبل لفى ضلال مبين»3 خداوند بر مؤمنان منّت نهاد كه در ميانشان پيامبرى را از خودشان برانگيخت تا آياتش را بر آن‏ها بخواند و پاكشان دارد و كتاب و فرزانگى به آن‏ها بياموزد، اگرچه پيش از آن در گمراهى آشكار بودند.

1. الوافى، ج 3، ص 652.

2. همان، ص 657.

3. آل عمران (3) آيه 164 و جمعه (62) آيه 2.