بیشترتوضیحاتافزودن یادداشت جدید درسهايي از مکتب اسلام ـ سال42، شمار?8، آبان1381 پاسداران رسالت نبوي و ولايت علوي در عصر صفويه دکتر علي‌اکبر حسني از علماي بنامِ شيعه در دوران صفويه مي‌توان از مرحوم شيخ حرّ عاملي، مير محمد باقر داماد، مير فندرسکي و صدرالمتألهين نام برد که از اسلام و تشيّع دفاع کرده و مکتب حقّ? اهل بيت (ع) را رواج دادند.
شيخ حرّ عاملي محمد بن حسين، شيخ المحدّثين معروف به شيخ حرّ عاملي مؤلف «وسائل الشيعه» در سال 1032 ه در قري? «مشعره» از جبل عامل تولّد يافت. محدّث قمي در «فوائد الرضويه» نسبش را منتهي به «حرّ بن يزيد رياحي» شهيد و صحابي امام حسين(ع) مي‌داند. او مقدمات را نزد جدّ مادري خود شيخ عبدالله بن محمد آموخت. و سپس نزد دائي پدرش شيخ علي بن محمد نواد? شهيد ثاني کسب علم کرد.
او دوبار به حج رفت و سپس به خراسان مهاجرت کرد. مقارن سلطنت شاه عباس ثاني و پسرش شاه سليمان (1105 تا 1025) مدت 26 سال در مشهد اقامت کرد. حرّ عاملي منصب شيخ الإسلامي و مقام قاضي القضاتي داشت. وي پس از حج، سفري به اصفهان داشت و در اين سفر مورد استقبال علامه محمد باقر مجلسي (ره) و «شاه سليمان» قرار گرفت. او خدمات علمي و فرهنگي شايان توجهي داشته است که از جمله تأليف «وسائل الشيعه» است که يکي از جوامع حديثي شيعه مي‌باشد در بيست جلد که حاصل تلاش بيست سال? او است. او در 21 رمضان 1214 در سنّ 71 سالگي دار فاني را وداع گفت.
مير محمد باقر داماد متوفاي (1040 ه) «مير داماد»، مير محمد باقر داماد پسر «شمس الدين محمد داماد» استرآبادي است. او متولّد اصفهان و از مردم استرآباد بود. وي نو? دختري «محقق کرکي» است. پدرش داماد محقق کرکي (شيخ عبدالعلي و يا علي بن محمد، محقق ثاني) بود. به همين جهت به داماد مشهور شد. و اين لقب به فرزند او منتقل گشت. و به نقلي وي داماد «شاه عباس يکم» شد و او را داماد لقب دادند. مير محمد باقر، تحصيلات خود را در مشهد آغاز و در زمان سلطنت محمد شاه خدابنده به دربار صفوي راه يافت. با علماي بزرگ زمان خويش محشور شد. وي شيعه مذهب و فقيه بود و در قرن يازدهم از حکماي اسلام به شمار مي‌رفت و علاوه بر فقه و اصول و الهيات به علوم غريبه و ديگر علوم چون شعر و ادب آشنايي کامل داشت. مير داماد معاصر «شيخ بهائي» بود و از شاگردان پدر وي شيخ حسين عاملي و از تلاميذ ملاصدرا به شمار مي‌رفت. او بيش از پنجاه جلد کتاب به زبان فارسي و عربي تأليف کرده است که برخي از آنها عبارت است از: 1. حاشيه بر کافي؛ 2. سدرة المنتهي در تفسير قرآن؛ 3. حاشيه بر صحيف? سجاديه؛ 4. الحَبْل المتين؛ 5. تشريق الحق؛ 6. الرواشح السماوية في شرح احاديث الإمامية؛ 7. خلسة الملوک؛ 8. الجذورات که براي شاه عباس نوشته شد؛ 9. مشرق الأنوار و کتابهاي ديگر. شاه عباس به مير داماد ارادت و علاق? بسيار داشت و در سفرها و در لشگرکشيها خود غالباً او را همراه مي‌برد.
ميرفندرسکي «مير ابوالقاسم صدرالدين موسوي حسيني» معروف به ميرفندرسکي (متوفاي 1050 ه) حکيم و فيلسوف و عارف معاصر شاه عباس يکم و شاه صفي بود و از اهل فندرسک استرآباد بوده است. در ايام جواني عازم هندوستان شد، ولي پس از مدتي بازگشت و در دربار ايران مقام والا و شامخي يافت و در سن هشتاد سالگي درگذشت و در تکيه‌اي به نام «مير» در نزديکي تخت فولاد اصفهان مدفون شد.او علاوه بر علم، صاحب کراماتي نيز بوده است. برخي از آثار او عبارت است از: 1. تاريخ صفويه؛ 2. رسال? صناعيه؛ 3. ترجم? فارسي شرح لمعه؛ 4. المنتهي؛ 5. حاشيه تفسير بيضاوي و چند رساله و کتاب ديگر.
ملّاصدرا (حکيم متأَلّه) (979 يا 980 م 1050 ه) «ملاصدار محمد بن ابراهيم يحيي» ملقّب به صدرالمتألّهين و «صدرالدين شيرازي» صدرالحکما مولانا صدرالدين شيرازي از فلاسفه و حکماي قرن 11 هجري و از شاگردان شيخ بهائي، ميرداماد و ميرفندرسکي بود. او سالها در قم زندگي کرد تا در مراتب عقليه و حکم? الهيه مرتب? اعلي يافت. فضلا و مريدان از هرجا به حضورش مي‌شتافتند و چون مدرس? «الله وردي خانِ»، حاکم فارس به اتمام رسيد و مدرسي فاضل مي‌خواست، از ملاصدرا خواست تا به وطن خويش بازگشته و مدرس آن مدرسه گردد. به اشارت شاه عباس ثاني آن جناب به شيراز رفت و در آن مدرسه مجلس تدريس تأسيس کرد او اعلم اهل زمانش بود و به تمام فنون عقلي احاطه داشت.
شاگردان معروف وي عبارتند از: 1. ملا محسن فيض کاشاني؛ 2. ملا عبدالرزاق لاهيجي و دها شاگر ديگر. اين دو؛ داماد وي نيز بودند و همو لقب فيض را به ملامحسن و لقب فياض را به عبدالرزاق داده است.
تأليفات او عبارتند از: 1. اسرار آيات و انوار البينات. 2. اتحاد عاقل و معقول. 3. المبدء و المعاد. 4. کلم? الإشراق. 5. شرح اصول کافي. 6. الواردات القلبية. 7. مفاتيح الغيب. 8. تفسير آية الکرسي. 9. تفسير آية النور. 10. اسفار اربعه. 11. کتاب «المشاعر». 12. شواهد الربوبية. 13. حکم? العرشية. 14. شرح الهداية في الحکمة. 15. کتاب مسائل القدسية و القواعد الملکوتية. 16. حاشيه بر الهيات شفا. 17. رساله در حدوث عالم. و دهها کتاب و رسال? ديگر و ... وي صاحب نظريات بديع در حکمت و فلسفه بوده و حرکت جوهري از ابتکارات جالب و بديع او است.
. اخيراً مؤسس? آل البيت در 30 جلد چاپ کرده است. . شرح حال او را در فوائد الرضويه، محدث قمي ـ فردوس التواريخ، فاضل بسطامي ـ تاريخ آستان قدس، مؤتمن ـ ريحانه الأدب، محمد علي مدرس ـ مطلع الشمس، صنيع الدوله ـ تاريخ مشهد، خجسته و مبشري ـ منتخب التواريخ، ملاهاشم خراساني ـ مجل? حرم، ص 53، انتشارات آستان قدس مطالعه فرماييد. . ريحانه الادب، ج6، ص 56 ـ روضات الجنات، ج2، ص 62 ـ زندگي شاه عباس، نصرالله فلسفي، ج3، ص 28، چاپ دانشگاه تهران. . روضات الجنات، ج4، ص 112.
لطفا منتظر باشید ...
