عصر صفويه ، در تاريخ تشيّعْ دورهاى برجسته و ممتاز به شمار مىرود و از زاويههاى گوناگون ، در خور درنگ و تأمّل است . يكى از اين زوايا ، اثرگذارى آن بر علوم اسلامى و معارف شيعى است . اگر از اين نگاه به مسئله بنگريم ، با سه حركت بزرگ در حوزه حديث شيعه روبهرو مىشويم : 1 ـ عمومىسازى معارف حديثى و ترجمه روايات به فارسى ، 2 ـ شرح نويسى كتب روايى ، 3 ـ تدوين دائرهالمعارفهاى بزرگ حديثى . نهضت ترجمه با رويكرد گسترش فرهنگ حديثْ در ميان عامه ، به انجام رسيد و بسى توفيق يافت ؛ حركت دوم نيز در جهت تعميق معارف حديثى و حلّ معضلات آن براى اهل فضل و صاحبنظرانْ سامان گرفت و سومين حركت ، به انگيزه حفظ ميراث تشيّع از نابودى و پراكندگى ، شكل گرفت . از ميان عالمان برجسته اين عصر ، علاّمه محمدباقر مجلسى (م 1110ق) در هر سه حركت ، سرآمد است . اينك نگاهى اجمالى به فعّاليتهاى علمى وى در اين سه عرصه مىافكنيم :