سؤال 1: اگر كسي داراي مرضي است كه پزشك درمان تدريجي او را فقط خوردن شراب يا آبجو بداند آيا خوردن چنين مايع حرامي جايز است؟
جواب: در صورتي كه پزشك حاذق مسلمان تنها راه معالجه را خوردن شراب يا آبجو بداند خوردن آن فقط به مقدار ضرورت مانعي ندارد ولي چنانچه معالجه با داروي ديگر ممكن باشد در اين صورت خوردن اين مايع حرام حتي براي معالجه حرام است.
در روايتي از امام صادق ـ عليه السلام ـ آمده است كه: خداوند شفا را در حرام قرار نداده است.
(تحرير الوسيله امام (ره), ج2, ص170, س34 و 35)
سؤال 2: اگر زني به پزشك مردي مراجعه كند و پزشك براي تشخيص بيماري او نيازمند باشد قسمتهايي از بدن بيمار را نگاه كند يا دست بزند آيا اين عمل جايز است؟
جواب: در صورتي كه معاينه ضرورت داشته باشد و پزشك متخصص زن هم نباشد اشكال ندارد لكن بايد به مقدار ضرورت اكتفا شود مثلاً اگر با معاينه از روي لباس تشخيص درد ممكن است بدن لمس نشود و نيز اگر با دستكش ممكن است از دستكش استفاده شود و اگر نگاه به بدن لازم نباشد نبايد نگاه كند. (ترجمه استفتائات مقام معظم رهبري, چاپ وزيري, س1298 و 1303)
سؤال 3: آيا پيوند عضو ميت در صورتي كه رضايت او گرفته نشده است و اولياي او هم مجهول باشند جايز است؟
(مقلد آيت الله فاضل)
جواب: در فرض سؤال در صورتي كه حفظ نفس محترمه اي موكول به پيوند عضوي از بدن ميت مسلمان باشد و امكان استفاده از اعضاي بدن غير مسلمان نباشد پيوند جايز است و بنابر احتياط ديه آن عضو را براي خود ميّت در امور خيريه مصرف كنند. (برگرفته از جامع المسائل آيت الله فاضل, ج1, س2134)
سؤال 4: اهداي اجزاي ميت مؤمن به غير در صورت رضايت اولياي وي چگونه است؟
جواب: رضايت اولياي ميت مجوز اهداي اجزاء نيست و جدا كردن آن اجزاء بدون مجوز شرعي موجب ديه است.
(جامع المسائل آيت الله فاضل, ج1, ص611, س2136)
سؤال 5: حكم مراجع تقليد راجع به تغيير جنسيت را بيان فرماييد؟
جواب: مقام معظم رهبري: عمل جراحي براي كشف و آشكار كردن واقعيت جنسي آنان اشكال ندارد به شرطي كه اين كار مستلزم فعل حرام و ترتب مفسده اي نباشد.
(اجوبه الاستفتائات, ج2, ص70)
آيات عظام مكارم و فاضل: تغيير دو صورت دارد:
1) تغيير ظاهري و صوري يعني اثري از آلت جنس مخالف نيست, بلكه فقط يك جراحي صوري انجام مي گيرد و چيزي شبيه آلت جنس مخالف ظاهر مي شود اين كار حرام است و بايد به شدت از آن پرهيز نمود و اگر ازدواجي بر اساس آن صورت گيرد حرام و باطل است و حدّ شرعي دارد.
2) تغيير واقعي است يعني با جراحي كردن عضو تناسلي مخالف ظاهر مي گردد اين كار ذاتاً جايز است و محذور شرعي ندارد مخصوصاً در مواردي كه آثار جنس مخالف در او باشد اما چون اين جراحي نياز به لمس و نظر دارد تنها در موارد ضرورت جايز است. (استفتائات جديد, ج2)
سؤال 6: با توجه به پيشرفت علم پزشكي مبني بر اينكه مي تواند توضيحات مطمئني براي ما بدهد آيا با وجود سونوگرافي و آزمايش هاي متعدد اعم از خون و يا ادرار كه مي توان مطمئن به وجود بچه يا عدم آن شد آيا مي توان گفت ديگر مسئله عدّه زن بعد از طلاق زن منقضي است يا خير؟
جواب: در جواب عرض مي شود كه :
عدم اختلاط مياه و اينكه عده براي تطهير زن از نطفه است علّت تامّه و فلسفه حكم نيست بلكه يكي از حكمت هاي حكم مي باشد.
ممكن است عده نگاه داشتن براي رعايت حريم زوجيت باشد و اين يك نوع احترام براي زن مي باشد كه او داراي حرمتي است و بايد مراعات او بشود.
اينكه فرموديد وسايل پزشكي مي تواند تشخيص بدهد يك امر قطعي و صد در صد نمي باشد بلكه در مواردي هم خلاف آن ثابت شده است پس اعتماد قطعي به آن نمي توان كرد.
سؤال 7: نظر علماء و مراجع معظم تقليد در مورد شبيه سازي انسان چيست؟ آيا اين يك روح است در دو بدن يا خير؟
جواب: بسياري از مراجع اين كار را به لحاظ تبعات و عواقب بدي كه به دنبال دارد جايز نمي شمرند.
امّا اگر اين امر صحت داشته باشد هر كدام روح جداگانه دارند و از اين جهت مشكلي نيست.
(ر.ک استفتائات آيت الله مكارم, ج2, ص619)
سؤال 8: عمل وازكتومي (بستن لوله هاي مردان) آيا جايز است يا خير؟
جواب: عمل وازكتومي چنانچه منجر به عقيم شدن دائم مردان گردد به نظر اكثر فقها جايز نيست. در عين حال به نظر مرجع تقليد خودتان مراجعه نماييد.
سؤال 9: استفاده از بيمه پزشكي ديگران چه حكمي دارد؟
جواب: استفاده از دفترچه بيمه ديگري جايز نيست. (جامع المسائل آيت الله فاضل, ج1, س2191)
سؤال 10: اينجانب به دليل اينكه بينيام بزرگ بوده و از همه خجالت مي كشم مي خواستم ببينم آيا جراحي بيني جايز است؟
جواب: اگر جراح زن باشد و موجب ضرر هم نشود مانع ندارد. (استفتائات حضرت امام (ره), ج3, س628)
سؤال 11: عمل تلقيحي كه در بيمارستان ها انجام مي دهند آيا جايز است؟ و آيا بچه توليد شده حكم فرزند را دارد يا خير؟
جواب: وارد نمودن مني مرد را در رحم زوجه او با آلاتي مثل آب دزدك اشكال ندارد, لكن بايد از مقدمات حرام احتراز شود, پس اگر مرد با رضايت زن اين عمل را خودش انجام دهد و مني خود را به وجه حلالي به دست بياورد مانع ندارد . بنابر اين اگر مني مرد را در رحم زنش وارد نمودند چه به وجه حلال يا حرام و از آن بچه توليد شد, اشكالي نيست كه بچه مال مرد و زن است و همه احكام فرزند را دارد. (توضيح المسائل حضرت امام (ره), س 2875 و 2874)
سؤال 12: آيا تشريح بدن مسلمان ميت براي پروژه هاي علمي و تعليم پزشكان جايز است يا خير؟
جواب: مرده مسلمان را نمي توان تشريح نمود و اگر تشريح كنند، حرام است و براي قطع سر او و قطع ساير اعضاي او ديه ثابت است. ولي تشريح مرده غير مسلمان جايز است و ديه ندارد چه اهل ذمه باشد يا نباشد.
(توضيح المسائل حضرت امام (ره), س2878)
سؤال 13: آيا فروختن خون بدن بخصوص اگر از نوع گروهي كمياب باشد جايز است يا خير؟
جواب: انتفاع بردن به خون در غير خوردن و فروختن آن براي انتفاع حلال, جايز است پس آنچه اكنون متعارف است كه خون را مي فروشند براي استفاده مريضها و مجروحين مانع ندارد. و بهتر آن است كه مصالحه كنند يا آنكه پول را در مقابل حق اختصاص يا در ازاي اجازه خون گرفتن بگيرند كه خالي از اشكال و احوط است بلكه اين احتياط حتي الامكان ترك نشود.
(توضيح المسائل حضرت امام (ره), س2885)