سعيد باغستاني - مجلة معرفت، ش 98، ص55-64
با گذشت ربع قرن از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، به نظر مي رسد زمان مقتضي براي ارزيابي آثار و بازتاب برون مرزي انقلاب اسلامي فرا رسيده است. انقلاب اسلامي ايران انعكاس زيادي در وراي مرزهاي خود داشته و به لحاظ هواخواهاني كه جلب كرده، به عنوان يك نيروي قابل محاسبه توسط دولتهاي خارجي و همچنين دولتهاي منطقه عنوان شده است.[1] انقلاب ايران در افتخار و اعتماد به نفس مسلمانان، چه سنّي و چه شيعه، بدون توجه به ملّيت يا تمايلات سياسي آنها نقش داشته و يكي از مهم ترين انقلابهاي قرن بوده است.
اين مسئله نه فقط بر اساس نتايج بلند مدتي كه براي خليج فارس، خاورميانه و تمام جهان اسلام داشته، بلكه بر اساس دستاوردهايي كه براي سراسر جهان به ارمغان آورده، ارزيابي شده است، به گونه اي كه مي توان ادعا كرد پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، مهم ترين حادثه قرن اخير از زمان انقلاب بلشويكي در سال 1917 مي باشد.[2]
به جرئت مي توان گفت: انقلاب اسلامي ايران بيشترين تأثير را در ميان مسلمانان لبنان داشته است؛ چرا كه گروههاي اسلامي شيعه مانند جنبش «حزب اللّه» و «امل» و گروههاي اسلامي سنّي مانند جنبش «توحيد اسلامي»، تحت تأثير مستقيم انقلاب ايران رشد كرده اند و با خروج اسرائيل از جنوب لبنان پس از 22 سال، چنين تلقّي مي شود كه «حزب اللّه» و «مقاومت اسلامي»، كه بازوي انقلاب اسلامي به حساب مي آيند، سهم بسزايي در اين امر داشته اند. اين مقاله بازتاب انقلاب اسلامي ايران را در سه محور داخلي، منطقه اي و بين المللي لبنان بررسي مي كند و به نقش ايران بر روي اين سه محور مي پردازد.
براي نشان دادن بازتاب انقلاب اسلامي بر لبنان، ابتدا بايد به جغرافياي سياسي، ساختار حكومت و تركيب طايفه اي، كه پيامد سلطه و حضور فرانسه مي باشد، پرداخت و در نهايت، به چگونگي شكل گيري احزاب و گروههاي اسلامي لبنان و نقش انقلاب اسلامي بر آنها اشاره شود، كه در ذيل به اختصار، به آن پرداخته مي شود.
«لبنان» كشور كوچكي در خاورميانه، در غرب آسيا و ساحل شرقي درياي مديترانه است كه از شمال و شرق، به سوريه و از جنوب، به فلسطين اشغالي محدود شده است.[3] لبنان در وضعيت مناسبي براي ارتباطات اقتصادي، تجاري و فرهنگي بين سه قاره آسيا، اروپا و آفريقا قرار گرفته است. وجود پناه جويان فلسطيني و همجواري اين كشور با اسرائيل موجب تهاجمات اين رژيم عليه لبنان و بي ثباتي در اين كشور گرديده و اين دو عامل همواره چالشهاي زيادي را در مقابل دولتهاي اين كشور قرار داده است. طوايف گوناگون در لبنان، كه به صورت دو جريان عمده مسيحي و مسلمان مي باشند، باعث تضادهاي زيادي در اين كشور گرديده اند. ويژگي كوهستاني بودن آن و طبيعت ساكنان آن همواره باعث گرديده كه لبنان پناهگاه مناسبي براي اقلّيتهاي مذهبي محروم سرزمينهاي همسايه باشد.[4]