سيد عبدالقيوم سجادي - مجله علوم سياسي، ش 5
اگر قبل از پيروزي انقلاب اسلامي ايران، اغلب جنبشهاي اسلامي در مواجهه با مظاهر زندگي عصر جديد و تمدن خيره كننده غرب، موضع انفعالي داشته و در مورد كارآمدي تعاليم ديني در مديريت معقول و شايسته جوامع اسلامي در شك و ترديد به سر مي بردند، تحول همه جانبه انقلاب اسلامي به رهبري حضرت امام - رحمه الله - اين باور وثيق را در اذهان نيروهاي مسلمان جاي داد كه اسلام به عنوان يك مكتب آسماني مي تواند مهمترين تحولات جهاني را رقم زده و براي پرسشهاي عصر جديد و مديريت جوامع، نسخه شفابخشي را ارايه نمايد. همين يك نكته، مهمترين تاثير افكار سياسي - ديني حضرت امام - رحمه الله - بود كه از يك سو جنبشهاي موجود را در بعد نظري بر مبناي وثيق ديني استوار مي ساخت و از سوي ديگر، باورهاي ديني را به عنوان عامل بالنده و تحرك آفرين در سرنوشت جوامع انساني مطرح مي نمود. حضرت آيه ا... خامنه اي در اين زمينه مي گويند:
آثار و بركات انقلاب اسلامي بر حركتهاي رهايي بخش و نهضتهاي جهاني اسلام را مي توان از موج اسلام خواهي و گسترش مبارزات انقلابي عليه نظام ظالمانه حاكم بر جهان از خاورميانه تا شمال آفريقا و از آسياي مركزي تا قلب اروپا، مشاهده نمود... . احياي هويت اسلامي در ميان مسلمانان، بيداري ملتها و ايجاد نشاط و اميد در نيروهاي مبارز و انقلابي جهان، از ثمرات مسلم و انكارناپذير انقلاب اسلامي ايران است. [1]
هر چند انقلاب اسلامي ايران به رهبري حضرت امام - رحمه الله - يك رخداد سياسي بود كه در درون جامعه ايران صورت گرفت ؛ اما ويژگي عام و جهاني آن كه برخاسته از عنصر مذهب و خصلت ديني آن بود، موجب مي شد كه اين تحول تاريخي در مرزهاي جغرافيايي ايران اسلامي محدود نمانده و تا اقصي نقاط جهان اسلام و بلكه جوامع بشري تاثيرات عميق و جدي از خود به جاي گذارد. بدين ترتيب، «رويدادهاي ايران، مهمترين رويدادهاي جهان اسلام طي تاريخ اخير است. اين رويدادها به هيچ وجه يك سري وقايع مجرد و محدود به شرايط ايران نيست.» [2]
بنابراين، انقلاب اسلامي ايران كه تبلور انديشه سياسي رهبري اين نهضت ديني است، با توجه به خصلت ديني و مكتبي خود به همان سان كه در بعد نظري خود را در محدوده جغرافيايي خاص محصور ننموده و اهداف و آرمان سياسي - اجتماعي فرا مرزي و جهان وطني را طرح و پي ريزي نموده است ؛ در حوزه عملي نيز استراتژي و سياستگزاري عملي و عيني خويش را به گونه اي سامان داده است كه دقيقا اهداف جهاني و انساني انقلاب را كه برخاسته از عقايد ديني مسؤوليت مكتبي يك انقلاب ديني و اسلامي است، مورد توجه قرار داده است. اين نكته در انديشه سياسي حضرت امام در تبيين ماهيت انقلاب اسلامي از اهميت خاص برخوردار مي باشد. در فرازي از سخنان بنيانگذار نهضت اسلامي ايران مي خوانيم:
«ما كه نهضت كرديم براي اسلام نهضت كرديم. جمهوري، جمهوري اسلامي است. نهضت براي اسلام نمي تواند محصور باشد در يك كشور و نمي تواند محصور باشد ؛ حتي در كشورهاي اسلامي. نهضت براي اسلام همان دنباله نهضت انبياست. نهضت انبيا براي يك محل نبوده است. پيغمبر اكرم(ص) اهل عربستان است ؛ لكن دعوتش مال عربستان نبوده، محصور نبوده به عربستان، دعوتش مال همه عالم است.» [3]
و در همين راستا، تاثيرگذاري انقلاب اسلامي و انديشه هاي ديني و جهاني حضرت امام بر نهضتهاي اسلامي و خيزشهاي رهايي بخش، به دليل رابطه عميق ماهوي و ذاتي آن، آشكار و هويدا خواهد شد. «نهضت مقدس ايران، نهضت اسلامي است و از اين جهت، بديهي است كه همه مسلمين جهان تحت تاثير آن قرار مي گيرند.» [4]