در حالى كه طبق نظر پلوراليستى، «خَسِرَالدنيا و الآخره» بودن معنا و مفهومى ندارد زيرا: همه خطّى از حق داشته و در مسير حق هستند. مولوى، اشعارى زير عنوان «سبب حرمان اشقيا از دو جهان كه خَسِرَ الدنيا و الآخره» دارد كه خود بيانگر وجود افراد شقىّ و گمراه و مُهر ابطال بر پلوراليسم دينى است:
پس ز دفع خاطر اهل كمال جان فرعونان بماند اندر ضلال
پس ز دفع اين جهان و آن جهان ماندهاند اين بىرهان بى اين و آن
سركشى از بندگان ذوالجلال دانك دارند از وجود تو ملال
(دفتر اول، ابيات) 2494 - 2496
مىبينيم كه مولوى، صريحاً عدهاى را گمراه و عدهاى را اهل كمال مىداند.
مولوى در جاى ديگر نيز از ابطالِ مذهب كفار و تمجيد از مذهب مؤمنان سخن مىراند:
و يا در جاى ديگر دارد:
با اين همه اشعار كه ما جهت رعايت اختصار، به ذكر اندكى از بسيار اكتفا كرديم آيا باز مىتوان مولوى را پلوراليست ناميد!(15) قضاوت را بر عهده خوانندگان مىگذاريم. انصاف حكم مىكند كه با تقطيع و تحريف سخنان كسى، آن چه را كه نظر و برداشت خود ماست به او نسبت ندهيم و حرف خود را از زبان ديگران نزنيم.
1) ر. ك. روزنامهى ايران، 1/12/79، ص 10، ستون اول. 2) همان، ستون 6. 3) ر. ك. نهجالبلاغه، نامهى 53، فَقَرات 8 - 9. 4) روزنامه ايران، 1/12/79، ص 10، ستون 3. 5) عبدالكريم سروش، نشريهى كيان: حقانيت، عقلانيت، هدايت، ش 40، صص 15 - 16. 6) ايران، ص 10، ستون 3 و 4. 7) براى مطالعه تفصيلى ر. ك. مقالهى بررسى انتقادى موضوع تساهل، حسن رحيمپور ازغدى مندرج در كتاب تسامح آرى يا نه. 8) ايران، ص 10، ستون 6. 9) ر. ك. عبدالكريم سروش، قبض و بسط تئوريك شريعت، تهران، مؤسسه فرهنگى صراط. 10) ر. ك. احمد واعظى، تحول فهم دين، مؤسسه فرهنگى انديشه معاصر. و نيز ر. ك. صادق لاريجانى، معرفت دينى، مركز ترجمه و نشر كتاب. 11) ايران، ص 10، ستون اول. 12) همان، ستون 8، پاورقى. 13) همان، ستون 7. 14) ر. ك. عبدالكريم سروش، نشريهى كيان: صراطهاى مستقيم، ش 36. 15) ر. ك. قادر فاضلى، مجلهى كتاب نقد: خدعه با مولانا، ش 4، صص 220 - 223. محمد جعفرى