مؤلّف اين كتاب شيخ عبدالعلى عروسى حويزى (ابن جمعه) از فقهاى محدّث قرن يازدهم هجرى ـ در گذشته به سال 1112 ه.ق ـ است. اين كتاب در عصر اسطوانه هاى حديث شيعه ـ علّامه مجلسى، ملّامحسن فيض كاشانى، شيخ حرّ عاملى و سيّد هاشم بحرانى ـ نگاشته شده است.
مؤلّف، مجموعه روايات متناسب با مضمون هر آيه و نيز احاديثى كه متضمّن تفسير و توضيحى درباره يكى از آيات قرآن است، ذيل همان آيه نقل كرده و از هرگونه شرح و تفسير و بيان و توضيحى دورى گزيده است. بدين ترتيب اين كتاب، از قرآن و مجموعه اى از روايات تشكيل گشته است. از همين رو نور الثقلين نام گرفته است.
ابن جمعه كوشيده است تمام روايات مرتبط با موضوع را بدون هيچ گونه گزينش و حذفى بيان نمايد.
قبل از ذكر هر روايت، شماره روايت، نام كتاب مرجع و سند كامل حديث بيان شده است و احاديث مربوط به فضيلت هر سوره نيز در آغاز همان سوره آمده است.
عمده ترين ويژگى اين مجموعه جمع بين آيات و روايات است كه در فهم معارف قرآنى بسيار لازم است. تنوّع موضوعات طرح شده هماهنگ با مباحث متنوع قرآنى است.
تعداد احاديث اين كتاب به 13576 مى رسد. اين اثر در پنج جلد با تحقيق آقاى سيّد هاشم رسولى محلاّتى و مقدمه كوتاهى از مرحوم علّامه طباطبايى توسط انتشارات اسماعليان قم به چاپ رسيده است.
لازم به ذكر است كه نزديك به 3/2 روايات موجود در نورالثقلين دقيقاً مانند روايات تفسير كنزالدقائق است. برخى معتقدند روايات مشابه اين دو كتاب از روى هم، رونويسى شده است امّا كداميك رونويسى كرده اند معلوم نيست.
سايت دارالحديث(hadith.net)