جزيه، ماليات يا عقوبت كفر

پرسش : آيا جزيه عقوبت كفر است؟

پاسخ : خير، جزيه عقوبت كفر نيست. عبدالكريم زيدان مى گويد:

جزيه عقوبت و مكافات نيست، چنان كه قول اكثر فقهاست.[1]

جزيه، عقوبت باقى ماندن ذمّى بر كفر نيست، چون با انديشه ى اسلامى سازگار نيست بلكه جزيه بدل از حمايت است. اسلام مى گويد: (لااكراه فى الدّين); اجبارى در دين وجود ندارد. پس آزادى عقيده براى آنان تضمين گرديده و آنان به سبب اعتقادات باطلشان در آخرت مؤاخذه مى شوند، نه در دنيا.

اگر جزيه عقوبت باشد، بايد بر همه ى اهل ذمّه، حتّى بر پيرمردان، زنان، كودكان و... واجب باشد، حال آن كه جزيه بر كودكان و پيران واجب نيست.

افزون بر اين، اگر آنان همراه مسلمين در دفاع از دارالاسلام شركت كنند، نبايد جزيه از آنها ساقط شود و حال اين كه از آنان ساقط مى گردد.[2]

بلاد مسلمين هيچ گاه از غيرمسلمين خالى نيست و اسلام كسى را وادار به قبول اين دين نمى كند و مسلمين را نيز از زندگى با غيرمسلمانان منع نمى نمايد; هر چند در دين و عقيده با آنان مخالفت داشته باشند; زيرا همه را بنده ى خدا مى داند.

و از لوازم ايمان و اسلام اين نيست كه با غيرمسلمين قطع رابطه نمايند...; لذا همان طور كه شارع براى مسلمانان قوانينى وضع نموده براى غيرمسلمانانى كه در سرزمين اسلام به سر مى برند نيز قوانين و احكام و مقرراتى نسبت به مسلمين يا در بين خود آنان وضع نموده است، و تا زمانى كه آنان در سرزمين اسلام زندگى مى كنند از اين قوانين برخوردارند.

بر اساس عقيده ى اسلامى، مردم دو دسته اند: مسلمانان و غير مسلمانان. ديار نيز به دار اسلام و دار حرب تقسيم مى گردد.

غيرمسلمانان داراى گروه هاى مختلف و اصناف گوناگون اند، و آنان در دارالاسلام بر اساس عقد ذمّه، يا امان زندگى مى كنند كه به آنان ذميّون و مستأمنون اطلاق مى شود كه هر كدام شروطى مخصوص به خود دارند.[3]

[1]. الماوردى، الاحكام السلطانيه، ص 142.

[2]. عبدالكريم زيدان، احكام الذمّيين والمستأمنين فى دارالاسلام، ص 129.

[3]. همان، ص 5، (ترجمه با اندكى تغيير).