بايد بدانيم كه در هر كاري نيّت خالص، مهم است؛ گاهي شيطان براي اين كه از خودسازي انسان جلوگيري كند، در او وسوسه ايجاد ميكند.
مثلاً اگر انسان مشغول خودسازي باشد، تصميم ميگيرد جهتي از حس و حواس خود را در ساعتي معين، مصروفِ كاري كند، مثلاً به مسجد برود، نماز بخواند، ذكر بگويد و يا هر كار ديگري كه با ساير حواس خود انجام ميدهد در همين حين شخصي از راه ميرسد و كار او را نظاره ميكند؛ القاء شيطاني شروع ميشود: اگر اين كار را انجام دهي او ميفهمد، ريا ميشود، ثواب ندارد، عملت باطل است و...
او هم در مقابل اين وساوس شيطاني، دست از عمل خود بر ميدارد. فكر ميكند عمل، ريايي ميشود و ثوابي هم ندارد، پس انجام نميدهد.
بايد بدانيم كه ريا، عملي قلبي است؛ اگر انسان در قلب، قصد ريا نداشته باشد، اگر نمود عمل، ريا هم باشد و سايرين تصور كنند، عمل انسان ريا است، اما اين طور نيست و خداوند عمل او را قبول ميكند و نبايد فكر شيطاني مانع از عمل شود.
در طرف مقابل شايد بعضي باشند كه عملي را انجام دهند و ديگران آنها را صادق و درستكار بدانند اما چون در قلبشان شك و ريب و ريا است، عملشان باطل ميشود.
به هر حال بايد بدانيم اگر عملي به صورت ظاهر چنين اشكالي چون ريا و غرور داشته باشد به آن توجه نكنيم؟ عمل را ترك ننماييم. كاري كه ما انجام ميدهيم، مقدمه كمال است و مقدمة كمال، عبادت است و مقدمه عبادت هم عبادت است.
به اين مثال توجه كنيد:
وضو، تيمّم و غسل، في نفسه واجب نيست؛ اما براي نماز واجب ميشود؛ وضو مستحب است اما چون مقدمه واجب است، ثواب دارد و عبادت است. پس مقدمه خودسازي نيز چون منتهي به كمال ميشود، ثواب دارد و عبادت است. مهم نيّت و انگيزه در عمل است، كه نيت انسان رنگ خدايي داشته باشد.
لازم نيست در اين گونه كارهايي كه به طور ممتد انجام ميدهيم و سعي داريم بر قواي جسماني خود غلبه كرده و اراده را در خود شكوفا كنيم، ديگران را نيز در جريان كار خود قرار دهيم.
حتي در برخي موارد، كار خود را خوب جلوه ندهيم و براي ديگران با تعريف بيان نكنيم. زيرا در اذهان، چنين پيش ميآيد كه ما قصد تعريف خود را داريم و ميخواهيم خود را به رخ ديگران بكشيم.
قران کريم
نهج البلاغه
اصول کافي
مکارم الاخلاق
معراج السعاده
جامع السعادات
محجه البيضاء
[1] . غرر الحكم و دُرر الكلم ترجمه انصاري، ج 2، ص 535، حديث 28. [2] . حلية المتقين. [3] . بحار الانوار، ج 67، ص 242، حديث 10. [4] . سخني از زنده ياد شهيد رجائي.