رَسُولُهُمْ بينشــان به عدالت قضــا مىشود بدون اين كه ستــم شونــد!» (47 / يونس) عذاب استيصالى هم كه دنبال معجزه پيشنهادى مردم در صورت ايمان نياوردن مىآيد، به همين قضايى كه گفتيم بر مىگردد.
حال اين امت هم حال ساير امتهاست، كه به خاطر وعدهاى كه در سابق از خداىتعالى گذشته است از عذاب استيصال ايمنند، باقى مىماند قضا بين آنان و پيغمبرشــان، كـه در خصــوص اين امـت ايــن قضـا تا مدتى بـه تأخير افتاده است.(1)
1- الميـــزان ج 28، ص 46.
« وَ لَوْلا كَـلِمَةٌ سَـبَقَتْ مِنْ رَبِّـكَ لَقُضِىَ بَيْنَهُمْ !» (110 / هود)
جمله فوق مضمونى است كه خداوند به عبارات مختلفى آن را در كتاب مجيدش تكرار كرده، و اين معنا را مىرساند كه اختلاف مردم در امر دنيا، امرى است فطرى (و قابل توجيه،) و لكن اختلافشان در امر دين هيچ توجيهى جز طغيان و لجاجت ندارد، چون همه اين اختلافها بعد از تمام شدن حجت است.
مثلاً در يك جا همين مضمون را آورده و مىفرمايد:
« وَ ما كانَ النّاسُ اِلاّ اُمَّةً واحِدَةً فَاخْتَلَفُوا،» (19 / يونس) و در جاى ديگر فرموده:
« وَ مَا اخْتَلَفَ الَّذينَ اوُتُوا الْكِتابَ اِلاّ مِنْ بَعْدِ مـا جاءَهُمُ الْعِلْمُ بَغْيا بَيْنَهُمْ،» (19 / آلعمران) و نيز فرموده:
«كانَ النّاسُ اُمَّةً واحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِيّينَ مُبَشِّرينَ وَ مُنْذِرينَ وَ اَنْزَلَ مَعَهُمُ الْكِتابَ بِالْحَقِّ لِيَحْكُمَ بَيْنَالنّاسِ فيمَا اخْتَلَفُــوا فيهِ وَ مَا اخْتَلَــفَ فيهِ اِلاَّ الَّذيــنَ اوُتُــوهُ مِنْ بَعْدِ ما جاءَتْهُمُ الْبَيِّناتُ بَغْيا بَيْنَهُمْ!» (213 / بقره)
آرى هر چند خداوند سبحان بنا گذاشته كه اجر عاملين و پاداش و كيفر آنچه كه مىكنند به طور كامل بدهد و هرچند مقتضاى اين معنا اين است كه پاداش و كيفر هر عملى را در همان موقع عمل بپردازد، مثلاً كيفر اختلاف كردن بعد از تمام شدن حجت را در همان موقع اختلاف كف دستشان بگذارد و لكن خدا در مقابل اين قضا يك قضا ديگر هم رانده و آن اين است كه هر فرد و ملتى را تا مدتى در زمين زنده نگه دارد تا بدينوسيله زمين آباد شود و هر كس در زندگى دنياىاش جهت آخرتش توشه بردارد، همچنان كه از اين قضا خبر داده و فرمود: « وَ لَكُمْ فِى الاَْرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَ مَتاعٌ اِلى حينٍ!» (24 / اعراف.) مقتضاى اين دو قضا اين است كه در ميان مردمى كه با هم اختلاف مىكنند فورى حكم نكند، و كيفر آنهايى را كه از در طغيان در دين خدا و كتاب خدا اختلاف مىكنند به قيامت بيندازد.
ممكن است كسى بپرسد: اگر چنين است پس چرا در امتهاى گذشته عذاب