روش تدریس سكون برای بزرگسالان
هدف: آشنايي با شكل و اسم علامت سكون و نحوة تلفّظ صحيح حرف ساكن ميباشد. و در پايان درس از دانش آموزان انتظار ميرود كه:
1 ـ علامت « سكون » را بشناسند.
2 ـ نحوة خواندن « حرف ساكن » را ياد گرفته باشند.
3 ـ هر كلمه و آيهاي كه داراي علامت سكون (، حركات و حروف مّدي) است را مشخّص نمايند و آن را به صورت شمرده و صحيح بخوانند.
در قرآنهاي امروزي فقط اين دو شكل « حـ ه » كاربرد دارد.
در تدريس سكون تنها همين دو شكل را معرّفي ميكنيم و در هنگام تمرين فقط از علامتي كه در قرآنهاي منطقه مورد تدريس ما متداول است، استفاده ميكنيم.
مراحل تدريس سكون
1 ـ حرفي را با حركات سه گانه « ـَـِـُ » مينويسيم و از دانش آموزان ميخواهيم تا آنها را با هم بخوانند.
2 ـ همان حرف را بدون حركت مينويسيم و از دانش آموزان ميخواهيم تا آن را بخوانند.
3 ـ توضيح ميدهيم: حرفي كه هيچگونه حركتي نداشته باشد به تنهايي خوانده نميشود و در عربي با يكي از اين دو علامت « ـْ » مشخّص ميشود.
4 ـ اسم علامت و حرفي كه داراي آن علامت باشد را معرّفي ميكنيم.
5 ـ روش خواندن حرف ساكن را بيان ميكنيم.
6 ـ روي كلمات يك بخشي، دو بخشي، سه بخشي و....تمرين ميكنيم.
روش تدريس سكون
پس از تمرين روي درس گذشته و پس از آن كه مطئمن شديم دانش آموزان آن را ياد گرفتهاند درس سكون را چنين آغاز ميكنيم:
معلّم، صداهايي كه كلمات عربي به كمك آنها خوانده ميشد، شناختيم، حال اين حرف « ن » را با حركت فتحه « نَ » بخوانيد.
دانش آموزان: نَ
معلّم: با حركت كسره « نِ ».
دانش آموزان : نِ .
معلّم: با حركت ضمّه « ن ُ».
دانش آموزان: نُ.
معلّم: حالا « ن » چگونه خوانده ميشود.
دانش آموزان : خوانده نميشود.
معلّم: چرا خوانده نميشود؟
دانش آموزان: براي اين كه هيچ حركتي ندارد.
معلّم: حرفي كه هيچ گونه حركتي نداشته باشد به آن ساكن ميگويند و در قرآن با يكي از اين دو علامت « ـْـ ْ » مشخّص ميشود.
اسم اين علامت « سكون » است.
« سكون » يعني ضدّ حركت و حرفي كه داراي اين علامت باشد به آن « ساكن » ميگويند، ساكن يعني بيحركت. و ميدانيم حرف ساكن به تنهايي خوانده نميشود، براي خواندن آن، حرف متحرّكي لازم است كه پيش از آن قرار بگيرد و به كمك آن به يك بخش خوانده ميشود، حالا باهم بخوانيد: « مَنْ » .
دانش آموزان : مَنْ .
روي كلمات يك بخشي، دو بخشي، سه بخشي و.... تمرين ميكنيم و سپس تكليف منزل را مشخّص ميكنيم.
تذكّر: در بحث سكون گقتيم كه حركت فتحة حرف قبل از واو و ياء ساكن در فارسي متمايل به ضمّه و كسره فارسي ادا ميشود در اين جا با نوشتن تمرينهاي بيشتر اين موارد، تلفّظ درس آن را به آنها ياد ميدهيم.
اگر دانش آموزان، مستعد بودند و وقت هم كافي بود، در همين جلسه مطلب را ياد آوري و تمرين ميكنيم و گرنه در جلسه بعد به عنوان تقويت درس سكون، آن را ياد آوري و تمرين ميكنيم، در تمرين علاوه بر كلمات از آيات قرآني نيز استفاده ميكنيم، البته آياتي كه فقط داراي حركات، حروفي مدّي و سكون باشد و نبايد علامت يا قاعدههايي كه تدريس نشده در آن باشد. نمونهاي از اين آيات در جزوة آموزش روخواني « سطح 1 و 2 »قرآن كريم آمده است.