مسلمان‌شده
وى از يهوديان بنى‌قريظه بود و همراه برادرش اُسَيد اسلام را پذيرفت.[12] از
زندگانى او اطلاع بيشترى در دست نيست، جز اينكه مفسران در ذيل 4 آيه و بيان شأن
نزول آن، از اين دو ياد‌كرده‌اند:
1.
بنابر روايتى از عكرمه، اسد همراه برادرش اُسيد و جمعى از يهوديان پس از مسلمان
شدن از پيامبر خواستند همچنان بر اساس تورات عمل‌كنند و روزهاى شنبه را نيز گرامى
بدارند. آيه208 بقره/2: «يـاَيُّهَا
الَّذينَ ءامَنوا ادخُلوافِى السِّلمِ كافَّةً ولا تَتَّبِعوا خُطُوتِ الشَّيطـنِ
اِنَّهُ لَكُم عَدُوٌّ مُبين» در پاسخ آنان نازل شد و آنان را به تسليم
محض فراخواند و از وساوس شيطان برحذر داشت.[13] ابن‌كثير
اين شأن نزول را گمان عكرمه دانسته‌است.[14]
2. بر
اساس روايتى از ابن‌عباس، اسد و برادرش و جمعى ديگر از يهوديان مسلمان شده، به
پيامبر(صلى الله عليه وآله)گفتند: ما به تو، موسى* و عُزير و نيز قرآن و تورات
ايمان داريم; امّا به پيامبران ديگر و كتابهايشان ايمان نداريم. پيامبر(صلى الله
عليه وآله) آنان را از اين نظر بازداشت; ولى آنان نپذيرفتند، آنگاه آيه 136 نساء/4
نازل شد و خداوند از آنان خواست تا به آنچه بر پيامبر وحى شده، ايمان بياورند. در
اين آيه، كسانى كه به خدا، فرشتگان، پيامبران، كتابهاى آسمانى و روز قيامت كفر
ورزيده‌اند، گمراه شمرده شده‌اند[15]: «يـاَيُّهَا الَّذينَ ءامَنوا
ءامِنوا بِاللّهِ و رَسولِهِ والكِتـبِ الَّذى نَزَّلَ عَلى رَسولِهِ والكِتـبِ
الَّذِى اَنزَلَ مِن قَبلُ ومَن يَكفُر بِاللّهِ و مَلـئِكَتِهِ وكُتُبِهِ
ورُسُلِهِ واليَومِ الأخِرِ فَقَد ضَلَّ ضَلـلا بَعيدا».
3.
بنابه روايتى، چون اين عده اسلام را پذيرفتند، ديگر يهوديان گفتند: اينان از
فرومايگان ما بودند و گرنه آيين خود را رها نمى‌كردند. آيه 113 آل‌عمران/ 3 در
تأييد اين دسته از مسلمانان نازل شد و آنان را با ديگر يهوديان غير قابل مقايسه
دانست[16]: «لَيسوا سَواءً مِن اَهلِ
الكِتـبِ اُمَّةٌ قائِمَةٌ يَتلونَ ءايـتِ اللّهِ ءاناءَ الَّيلِ و هُم يَسجُدون=
همه اهل كتاب يكسان نيستند; طايفه‌اى‌ازآنهادر دل شب به تلاوت آيات خدا و نماز و
اطاعت حق مشغول‌اند».
4. «اَلَّذينَ ءاتَينـهُمُ
الكِتـبَ يَتلونَهُ حَقَّ تِلاوتِهِ اُولـئِكَ يُؤمِنونَ بِهِ ومَن يَكفُر بِهِ
فَاُولـئِكَ هُمُ الخـسِرون» (بقره/2،121) بر اساس اين آيه، فقط
يهوديانى كه به درستى بر اساس تورات عمل مى‌كنند، به آن ايمان دارند; ولى ديگر
يهوديان زيان خواهند كرد. بنابه روايتى از ضحّاك، آيه درباره يهوديان مسلمان شده
چون اسد‌بن‌كعب، برادرش و جمعى ديگر نازل شده است.[17]
منابع
اسباب النزول، واحدى; الاصابة فى تمييز الصحابه;
تفسير القرآن العظيم، ابن‌كثير; جامع‌البيان عن تأويل آى القرآن; الدرالمنثور فى
التفسير بالمأثور; مجمع‌البيان فى تفسير القرآن; النكت والعيون، ماوردى.
سيد محمود سامانى
[12]. جامع‌البيان، مج3،
ج4، ص71; الاصابه، ج1، ص207; مجمع‌البيان، ج1، ص374.
[13]. جامع البيان، مج2،
ج2، ص442; تفسير ماوردى، ج1، ص268; الدرالمنثور، ج1، ص579.
[14]. تفسير ابن‌كثير،
ج1، ص255.
[15]. اسباب النزول، ص152;
الدرالمنثور، ج2، ص716.
[16]. جامع‌البيان، مج3،
ج4، ص71; الدرالمنثور، ج2، ص296.
[17]. مجمع‌البيان، ج1،
ص374.