ترجمه تفسیر المیزان

سید محمدحسین طباطبایی؛ ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی

جلد 5 -صفحه : 657/ 580
نمايش فراداده

شتاب كنند، ولى آيه دوم دستور مى‏دهد كه بر طبق ما انزل اللَّه حكم كند و از پيروى هوا و هوس‏هاى مردم بر حذر باشد و براى مردم بيان كند كه اگر از اين دستور سرپيچى كنند اين اعراض و سر پيچى، خود ناشى از فسق آنان و كاشف از اضلال الهى است، چون خداى تعالى به غير از فاسقان كسى را اضلال نمى‏كند و خودش فرموده:" يُضِلُّ بِهِ كَثِيراً وَ يَهْدِي بِهِ كَثِيراً وَ ما يُضِلُّ بِهِ إِلَّا الْفاسِقِينَ" «1».

پس حاصل آنچه تا اينجا گفتيم اين شد كه آيه مورد بحث به منزله بيانى است براى بعضى از قسمت‏هاى آيه قبل، آن قسمت‏هايى كه احتياج به بيان داشته و آن اين است كه چرا هواپرستان از پيروى آنچه خداى تعالى نازل كرده و به حق هم نازل كرده (و هيچ نقطه ضعف و باطلى در آن نيست) روى گردانند؟ در اين آيه مى‏فرمايد: علتش اين است كه اينگونه افراد اكثرا فاسق هستند- و خداى تعالى خواسته است به خاطر بعضى از گناهان كه موجب فسق ايشان شده، ايشان را بگيرد، و گرفتن خدا همان اضلال ظاهرى است، پس اينكه فرموده:" وَ أَنِ احْكُمْ بَيْنَهُمْ بِما أَنْزَلَ اللَّهُ" بطورى كه گفته‏اند، عطف است بر كلمه" كتاب" در جمله:" وَ أَنْزَلْنا إِلَيْكَ الْكِتابَ"، و بنا بر اين مناسب‏تر آن است كه" الف" و" لام" در" الكتاب" اشعارى اشاره‏وار، به معناى حدثى داشته باشد كه در اين صورت معناى جمله چنين مى‏شود:" ما به سوى تو احكامى را نازل كرديم كه بر آنان نوشته بوديم و نيز اين را نازل كرديم كه بين آنان بدانچه خدا نازل كرده حكم كن ...".

عصمت پيامبر (ص) به معناى مختار نبودن او در اعمال نيست‏

" وَ احْذَرْهُمْ أَنْ يَفْتِنُوكَ عَنْ بَعْضِ ما أَنْزَلَ اللَّهُ إِلَيْكَ" در اين جمله خداى تعالى پيامبرش را مامور كرده به اينكه از فتنه آنان بر حذر باشد و اگر چنين دستورى داده- با اينكه پيامبرش به عصمت خدايى معصوم است- براى اين بوده كه عصمت، اختيار را از معصوم سلب نمى‏كند به طورى كه ديگر نتواند راه خطا برود و در نتيجه نشود به او تكليف كرد، نه، عصمت چنين اثرى ندارد، براى اينكه عصمت چيزى از سنخ ملكات علمى است و معلوم است كه علوم و ادراكات هرگز قواى عامله را كه اعضا را به حركت در مى‏آورد و همچنين اعضايى كه حامل آن ادراكات است را از قدرت يكسان به فعل و ترك در نمى‏آورد و چنين اثرى ندارد كه قدرت آنها را از فعل يا از ترك سلب كند بلكه صاحب اين ادراكات و اين قوا و اين اعضا هم چنان مختار است و بطور يكسان هم قادر بر فعل است و هم قادر

(1) خداى تعالى با همين مثل بسيارى را گمراه و بسيارى را هدايت مى‏كند و با اين مثل گمراه نمى‏كند مگر فاسقان را." سوره بقره، آيه 26".