ترجمه تفسیر المیزان

سید محمدحسین طباطبایی؛ ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی

جلد 5 -صفحه : 657/ 72
نمايش فراداده

اينكه چرا نمى‏تواند در جهاد شركت كند، خداى تعالى ثواب مجاهد به او مى‏دهد) اين معنا را نمى‏توانيم انكار كنيم كه اينگونه افراد فضيلت آن افرادى كه به جهاد رفتند يا شهيد شدند و يا بر دشمن پيروز گشتند را ندارند، خداى تعالى مجاهدين را بر قاعدين برترى داده، هر چند كه قاعدين عذر موجه داشته باشند و سخن كوتاه اينكه: اين آيه شريفه مى‏خواهد مؤمنين را تحريك و تشويق به جهاد نموده، و روح ايمان آنان را براى سبقت‏گيرى در خير و فضيلت بيدار كرده كند.

" فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقاعِدِينَ دَرَجَةً" اين جمله در مقام تعليل مطلب قبل است، كه جمله:" لا يستوى ..." آن را افاده مى‏كرد و به همين خاطر بود كه با واو عاطفه و ساير وسائل عطف اين جمله را عطف نفرمود و كلمه" درجة" به معناى مقام و منزلت است و درجات به معناى منزلتى بالاتر است بعد از منزلتى پائين‏تر، و معناى جمله:" وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى‏ ..." اين است كه خداى عز و جل به هر يك از دو طائفه قاعدين و مجاهدين و يا به هر يك از سه طائفه قاعدين غير اولى الضرر و قاعدين اولى الضرر و مجاهدين وعده حسنى داده است و كلمه:" حسنى" صفتى است كه موصوف آن حذف شده و تقدير كلام" كلا وعد اللَّه العاقبة الحسنى" و يا" مثوبة الحسنى" و يا چيزى نظير اينها است، و اين جمله در سياق و زمينه دفع توهم است، چون مؤمنى كه به جهاد نرفته وقتى جمله:

" لا يَسْتَوِي الْقاعِدُونَ ... دَرَجَةً" را مى‏شنود، اى بسا كه ممكن است توهم كند كه پس او از هر اجرى و مثوبتى تهى دست است و هيچ فائده‏اى از ناحيه ايمانش و ساير اعمال صالحى كه دارد عايدش نمى‏شود، لذا براى دفع اين توهم فرمود:" وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى‏"" وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ عَلَى الْقاعِدِينَ أَجْراً عَظِيماً دَرَجاتٍ مِنْهُ وَ مَغْفِرَةً وَ رَحْمَةً" اين تفصيل و برترى دادن مجاهدين بر قاعدين به منزله بيان و شرح است براى تفصيلى كه قبل از اين جمله بطور اجمال ذكر شده بود و علاوه بر شرح و تفصيل فائده ديگرى را نيز دارد و آن اين است كه اشاره كند به اينكه مؤمن سزاوار نيست به آن وعده حسنى كه خداى تعالى به عموم مؤمنين (چه مجاهدين و چه قاعدين) داده بود قناعت كند و وعده:" وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى‏" را دست‏آويز قرار داده، از رفتن به جنگ و شركت در جهاد فى سبيل اللَّه و تلاش در اعلاى كلمه حق و كوبيدن باطل كسالت بورزد، زيرا درست است كه خداى تعالى به قاعدين نيز حسنى مى‏دهد ولى مجاهدين را به درجاتى از مغفرت و رحمت اختصاص داده كه نمى‏توان آن را ناديده گرفت و در امر آن مغفرت و رحمت سهل‏انگارى نمود.