معناى مصدرى است، نيست، بلكه مراد شكار كردن است و مقصود از حليت طعام دريا حليت خوردن آن است، در نتيجه از حليت صيد جواز شكار كردن حيوانات دريايى استفاده مىشود، و از طعام دريا حليت خوردن هر چيزى كه از دريا گرفته شود بدست مىآيد، و لو اينكه اين عنوان (آنچه از دريا گرفته شود) اعم است، هم شامل شكار مىشود و هم مردارهايى كه آب بيرون مىاندازد و هم غير حيوان، الا اينكه آنچه از اخبار اهل بيت (ع) وارد شده است اين عنوان (آنچه از دريا گرفته مىشود) را تفسير مىكند به ماهىهاى شور و امثال آن از شكارهاى مانده و كهنه، و اينكه فرمود:" مَتاعاً لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ" كانه حال است براى" صَيْدُ الْبَحْرِ وَ طَعامُهُ" و در آن اشارهاى هم به اين جهت هست كه خداوند از در منت آن را حلال فرموده، و چون خطاب به مؤمنين از جهت محرم بودنشان است عبارت" لَكُمْ وَ لِلسَّيَّارَةِ" بمنزله اينست كه گفته شود براى شما محرمها و غير شما يعنى آنهايى كه احرام ندارند.
اين را هم بايد دانست كه در آيات مورد بحث گفتگوهاى فقهى زيادى هست كه، اگر كسى بخواهد از آن اطلاع حاصل كند بايد به كتب فقهى مراجعه نمايد.
" جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ وَ الشَّهْرَ الْحَرامَ وَ الْهَدْيَ وَ الْقَلائِدَ" تعليق كلام به" كعبه" و سپس توصيف آن به" بيت الحرام" كعبه بيت الحرام است، و همچنين توصيف ماه را به حرام و سپس ذكر" هدى" و" قلائد" كه از شؤونات حرمت كعبه هستند همه دلالت دارند بر اينكه ملاك در اين امرى كه در آيه است همانا احترام است.
راغب گفته:" قوام" و" قيام" چيزى است كه انسان يا هر چيز ديگرى بوسيله آن بر پا مىشود، و قيام و قوام هر دو اسماند براى چند چيز، مانند ستون و تكيهگاه، و به همين معنا است قيامى كه در اين آيه است:" وَ لا تُؤْتُوا السُّفَهاءَ أَمْوالَكُمُ الَّتِي جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ قِياماً اموال خود را بدست سفيهان ندهيد، چون خداوند مال را مايه قوام و امساك شما قرار داده و سفيه آن را ضايع ميسازد" و همچنين قيامي كه در آيه" جَعَلَ اللَّهُ الْكَعْبَةَ الْبَيْتَ الْحَرامَ قِياماً لِلنَّاسِ خداوند كعبه را بيت الحرام و مايه قوام شما قرار داده" چون دنيا و آخرت آنان قوامش به كعبه بود. اصم گفته است چون كعبه الى الابد پايدار است و نسخ نمىشود. البته بعضى از قراء" قياما" را" قيما" خواندهاند، كه آن نيز به معناى قيام است «1».
و بنا بر گفته او برگشت معناى آيه مورد بحث به اين مىشود: خداى تعالى كعبه را
(1) مفردات راغب ص 416.