نمى‏دانسته‏اند.

بنا بر اين از آيه شريفه چند چيز مى‏توان استفاده كرد:

علت نهى از محبت كفار

اولا- علت نهى از محبت كفار، چه استفاده مى‏شود علت اين نهى اين بوده است كه چون دوستى بين دو طايفه باعث اختلاط ارواح آنان است، و هرگز بين دو طايفه كه يكى مقدسات و معتقدات ديگرى را مسخره مى‏كند دوستى و صميميت بر قرار نمى‏ماند، از اين رو مسلمين بايد دوستى كسانى را كه اسلام را سخريه مى‏گيرند ترك كنند، و زمام دل و جان خود را بدست اغيار نسپارند، و گرنه اختلاط روحى كه لازمه دوستى است باعث مى‏شود اينان عقايد حقه خود را از دست بدهند.

ثانيا- تناسبى كه در مقابله جمله" يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا" با جمله" الَّذِينَ اتَّخَذُوا" است و نيز نكته‏اى كه در اضافه دين مسلمين در كلمه" دينكم" هست آن چرايى را كه گفته شد روشن مى‏سازد.

ثالثا- نكته ديگرى كه از آيه استفاده مى‏شود اينست كه در جمله" وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ" چيزى نظير تاكيد براى نهى در جمله" لا تتخذوا" وجود دارد كه نهى و علتش را تاكيد مى‏كند، در حقيقت جمله" لا تتخذوا" را به عبارت عمومى‏ترى تاكيد كرده، مى‏فرمايد: مؤمن و كسى كه متمسك به ريسمان و دست‏آويز ايمان شده ديگر معنا ندارد راضى شود به اينكه اغيار، دين او و آنچه را كه او به آن ايمان دارد مورد سخريه و استهزا قرار دهند.

پس اين مسلمين اگر ايمان به خدا دارند يعنى راستى اسلام را دين خود- نه وسيله گذراندن امر دنيايشان- مى‏دانند چاره‏اى در كار خود جز تقوا و پرهيز از دوستى با كفار ندارند.

اين بود نكاتى كه گفتيم از آيه استفاده مى‏شود و احتمال دارد جمله" وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ" در مقام بيان مطلبى باشد كه نظيرش در چند آيه قبل، آنجا كه فرمود:" وَ مَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ" گذشت و بنا بر اين احتمال معناى آيه چنين مى‏شود: در صورتى كه شما از ايشان (از كفار) نيستيد پس از خدا بترسيد و آنها را دوست مگيريد، ليكن معناى اول ظاهرتر بنظر مى‏رسد.

" وَ إِذا نادَيْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ اتَّخَذُوها هُزُواً وَ لَعِباً ..."

اين آيه ثابت مى‏كند آن ادعاى گذشته را كه فرمود: كفار دين مؤمنين را به بازى و مسخره مى‏گيرند، و مراد از" ناديتم" اذانى است كه در اسلام قبل از هر نماز واجب يوميه تشريع شده است، و بطورى كه گفته مى‏شود جز در اين آيه در هيچ جاى ديگر قرآن، از اذان‏