و نيز در همان كتاب به سند خود از مصادف روايت كرده كه گفت: وقتى در خدمت امام صادق (ع) در يكى از زمينهاى زراعيش بودم، موقعى بود كه داشتند درو مىكردند، اتفاقا سائلى نزديك آمد و سؤال كرد من در جوابش گفتم خدا روزيت دهد، حضرت فرمود: ساكت، شما نمىتوانيد چنين جوابى بدهيد مگر بعد از آنكه به سه نفر داده باشيد پس از آن در دادن و ندادن مختاريد «1».
و نيز در كافى به سند خود از ابن ابى عمير از هشام بن مثنى روايت كرده كه گفت:
مردى از امام صادق (ع) معناى جمله" وَ آتُوا حَقَّهُ يَوْمَ حَصادِهِ وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ" را پرسيد. حضرت فرمود: فلان بن فلان انصارى (و اسمش را برد) زراعتى داشت وقتى حاصلش دست مىآمد همه را صدقه مىداد و براى خود و عيالش چيزى باقى نمىگذاشت خداى تعالى اين عمل را اسراف خواند «2».
مؤلف: مراد امام (ع) اين است كه آيه شريفه بر عمل آن شخص منطبق است، نه اينكه آيه در شان او نازل شده، زيرا آيه شريفه مكى است و در آن روز انصارى در ميان نبود، بعيد نيست كه آن انصارى كه امام (ع) اسم برده ثابت بن قيس بن شماس باشد چون طبرى و ديگران نيز از ابن جريح نقل كردهاند كه گفته است: آيه مورد بحث در باره ثابت بن قيس بن شماس نازل شده، چون وى درخت خرمايى داشت، وقتى آن را چيد گفت: امروز هيچ كس نزد من نمىآيد مگر اينكه از اين خرما به خوردش مىدهم، و به مردم همى داد تا شب شد در حالى كه خرمايى براى خودش نمانده بود. خداوند جمله" وَ لا تُسْرِفُوا إِنَّهُ لا يُحِبُّ الْمُسْرِفِينَ" را نازل فرمود. و ليكن همانطورى كه گفتيم داستان ثابت بن قيس نمىتواند شان نزول آيه باشد چون او مردى است مدنى و آيه شريفه نزولش در مكه بوده. آرى، آيه با عمل وى منطبق است. «3»
و در تفسير عياشى از امام صادق (ع) نقل شده كه در ذيل آيه مذكور فرموده:
(از محصول جمعآورى شده خود) به هر مسلمانى كه نزدت آمد، بده و اگر هيچ مسلمانى نزدت نيامد به مشرك بده «4».
(1) كافى ج 3 ص 566 ح 5 (2) كافى ج 4 ص 55 ح 5 (3) تفسير طبرى ج 7- 8 ص 45 جزء 8 ط مصر (4) تفسير عياشى ج 1 ص 377 ح 100