صفحه‌ى 191
" وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ" فرموده: بعضى از خويشاوندان در ارث بردن اولاى از بعضى ديگرند، چون به ميت نزديكترند، و هر كه به ميت نزديكتر است در ارث بردن سزاوارتر است. آن گاه امام (ع) فرمود: مادر ميت و برادر و خواهر مادريش و پسرش اولى و نزديكترند به او، آيا مادر به ميت نزديكتر از برادران و خواهرانش نيست «1».
و نيز در همين كتاب از ابن سنان از ابى عبد اللَّه (ع) روايت كرده كه فرمود:
وقتى كه عثمان بن عفان با على بن ابى طالب (ع) در ارث مردى كه مىميرد و داراى عصبه نيست و ليكن خويشاوندى دارد كه از او ارث نمىبرند اختلاف كردند، و عثمان گفت ميان خويشاوند فريضهاى نيست. حضرت در پاسخش فرمود: ارثش مال خويشاوندش است، براى اينكه خداى تعالى مىفرمايد:" وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ" عثمان گفت: من ميراثش را به بيت المال مسلمين مىدهم، و احدى از خويشاوندانش ارث نمىبرند «2».
مؤلف: روايات وارده از ائمه اهل بيت (ع) در اينكه قول به عصبه باطل است و استنادشان به آيه مزبور بسيار است.
و در الدر المنثور است كه طيالسى، طبرانى، ابو الشيخ و ابن مردويه از ابن عباس روايت كردهاند كه گفت: رسول خدا (ص) ميان اصحابش عقد اخوت برقرار نمود، و بعضى از ايشان از بعضى ديگر ارث بردند، تا آنكه آيه" وَ أُولُوا الْأَرْحامِ بَعْضُهُمْ أَوْلى بِبَعْضٍ فِي كِتابِ اللَّهِ" نازل شد، و از آن ببعد اين نوع ارث بردن را ترك كردند، و تنها به ملاك نسب از يكديگر ارث مىبردند «3».
و در كتاب معانى الاخبار به سند خود بطور رفع از موسى بن جعفر (ع) روايت مىكند كه در آن مناظرهاى كه با هارون كردند، هارون عرض كرد: پس به چه مناسبت ادعا مىكنيد كه از رسول خدا (ص) ارث بردهايد، با اينكه با بودن عمو پسر عمو ارث نمىبرد، و رسول خدا (ص) در موقعى كه از دنيا مىرفت ابو طالب قبلا از دنيا رفته بود، و عمويش عباس زنده بود و با زنده بودن عباس على (ع) ارث نمىبرد- تا آنجا كه امام مىفرمايد به او گفتم: رسول خدا (ص) به كسى كه مهاجرت نكرده بود ارث
(1) تفسير عياشى ج 2 ص 72 ش 86 (2) تفسير عياشى ج 2 ص 71 ش 84 (3) الدر المنثور ج 3 ص 207