صفحه‌ى 365
و خداوند مردمى را كه كفر بورزند هدايت نمىكند.
در تفسير عياشى از ابى خالد واسطى روايت كرده كه در ضمن حديثى گفته است:
... آن گاه حضرت (يعنى ابى جعفر (ع)) فرمود: پدرم از على بن الحسين از امير المؤمنين (ع) روايت كرد كه فرموده: رسول خدا (ص) بعد از آنكه بيمارىاش شدت يافت فرمود: اى مردم سال دوازده ماه است، كه چهار ماه آن حرام است، آن گاه با دست خود اشاره كرد: رجب تك و جداست، و ذى القعده، ذى الحجه و محرم پشت سرهمند «1».
مؤلف: در بسيارى از روايات تاويلى براى ماههاى دوازدهگانه وارد شده، و آن اينكه منظور از آنها دوازده امامند، و منظور از چهار ماه حرام، على امير المؤمنين و على بن الحسين، و على بن موسى، و على بن محمد (ع) اند، و مقصود از سال رسول خدا (ص) است، ليكن انطباق اينگونه روايات با آيه شريفه مخصوصا از نظر سياقى كه در آيه است خالى از خفا نيست.
و در الدر المنثور است كه احمد، بخارى، مسلم، ابو داود، ابن منذر، ابن ابى حاتم، ابو الشيخ، ابن مردويه و بيهقى در كتاب شعب الايمان خود، از ابى بكره روايت كردهاند كه گفت: رسول خدا (ص) در سفر حجش خطبهاى ايراد كرد، و فرمود: بدانيد كه روزگار دور خود را زد و دوباره بصورتى كه در روز اول خلقت آسمانها و زمين داشت برگشت.
بدانيد كه سال دوازده ماه است، و چهار ماه از آنها حرام است. سه ماه پشت سر هم، يعنى ذى القعده، ذى الحجه و محرم، و يك ماه رجب كه منفرد و جدا است و بين ماه شعبان و جمادى قرار دارد «2».
مؤلف: اين خطبه از خطبههاى معروف آن حضرت است، و به طرق ديگرى از ابى هريره، ابن عمر، ابن عباس و ابى حمزه رقاشى از عمويش- كه او نيز تا حدى زمان رسول خدا (ص) را درك كرده بود، و همچنين از ديگران نقل شده است «3».
و مقصود آن جناب از اينكه فرمود:" زمان دور خود را از سر گرفت و به حالتى كه در روز
(1) تفسير عياشى ج 2 ص 88 ح 56 (2 و 3) الدر المنثور ج 3 ص 234