و اين آيه شريفه متضمن رد اولين شق از درخواست مشركين است كه گفتند:" ائْتِ بِقُرْآنٍ غَيْرِ هذا ..."، و معناى آيه مورد بحث بطورى كه سياق هم بر آن معنا كمك مى‏كند اين است: آوردن قرآن به دست من نيست، اختيار آن به مشيت خدا است، چون من رسولى بيش نيستم، و اگر خداى تعالى مى‏خواست قرآنى ديگر نازل كند و اين قرآن را نمى‏خواست، نه نوبت به آن مى‏رسيد كه من اين قرآن را بر شما تلاوت كنم، و نه خداى تعالى شما را به فرستادن اين قرآن آگاه مى‏كرد، به شهادت اينكه من قبل از نزول اين قرآن سالها در بين شما زندگى كردم و با شما معاشرت و شما با من معاشرت داشتيد، من با شما و شما با من خلط و آميزش داشتيم و همه شاهديد كه در آن سالهاى دراز خود من از اينكه قرآنى بسويم وحى خواهد شد خبر نداشتم، و اگر اختيار نازل كردن قرآن به دست من بود از همان اوائل زندگى آن را مى‏آوردم، و از اوائل زندگيم آثار و نشانه‏هايى از كار امروزم براى شما ظاهر مى‏شد، پس معلوم است كه در امر قرآن هيچ چيزى به من واگذار نشده، امر قرآن فقط و فقط به دست خداى تعالى و قدرت و مشيت او است، و مشيتش تعلق گرفته به اينكه اين قرآن را نازل كند، نه غير اين را، پس چرا تعقل نمى‏كنيد؟

شدت شناعت ظلم بستگى به عظمت ...

شدت شناعت ظلم بستگى به عظمت مورد ظلم دارد و ظلمى بالاتر از افتراء بستن به خدا يا تكذيب آيات او نيست‏ ‏

" فَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنِ افْتَرى‏ عَلَى اللَّهِ كَذِباً أَوْ كَذَّبَ بِآياتِهِ إِنَّهُ لا يُفْلِحُ الْمُجْرِمُونَ"

اين جمله استفهامى است انكارى، به ظاهر مى‏پرسد كيست كه چنين و چنان باشد و ليكن معنايش اين است كه احدى نيست كه ستمكارتر و مجرم‏تر از اين دو طايفه باشد:

طايفه‏اى كه به دروغ بر خدا افتراء مى‏بندد، و طايفه‏اى كه آيات خداى را تكذيب مى‏كند، براى اينكه ظلم در حق همه افراد، زشتى يكسان ندارد، هر قدر مورد ظلم عظيم‏تر باشد زشتى آن نيز عظيم‏تر است، و اگر ظلمى باشد در خصوص مقام پروردگار قهرا شديدترين ظلم، و مرتكب آن ظالم‏ترين ظالمان خواهد بود. از ظاهر سياق و زمينه كلام بر مى‏آيد كه اين آيه تكميل احتجاج در دو آيه قبل است، و معناى مجموع آيات اين است: من پيشنهادى را كه شما به من كرديد اجابت نمى‏كنم، چون آوردن قرآنى ديگر و يا تبديل آيات اين قرآن كار من نيست و من حقى در آن ندارم، و به فرضى كه چنين كارى بكنم ستمكارترين مردم خواهم بود و شديدترين جرم را مرتكب شده‏ام و مجرمين روى رستگارى نمى‏بينند، به اين جهت ستمكارترين مردم خواهم بود اگر قرآن را مبدل كنم و بعضى از مواضع آن را كه مورد پسند شما نيست تغيير دهم به خداى تعالى افتراء بسته‏ام، و هيچ ظالمى ظالم‏تر از كسى كه به خدا دروغ ببندد نيست، و اگر اين قرآن را به حال خود بگذارم و سخنانى كه مورد پسند شما است از پيش خود بياورم آيات خدايى را تكذيب كرده‏ام، و هيچ ستمكارى ستمكارتر از تكذيب كننده آيات خدا نيست.