در تفسير عياشى از هشام بن حكم از امام صادق (ع) روايت كرده كه فرمود رسول خدا (ص) در آن شب كه به معراج رفت هم نماز عشاء را در مكه خواند و هم نماز صبح را «1».
مؤلف: و در پارهاى از اخبار آمده كه آن جناب نماز مغرب را در مسجد الحرام خواند و بعد از آن برنامه معراجش شروع شد و ميان اين دو روايت منافاتى نيست، هم چنان كه ميان نماز خواندنش قبل از معراج و واجب شدن نماز در شب معراج منافاتى نيست، چرا كه نماز قبل از معراج واجب شده بود، و ليكن جزئيات آن كه چند ركعت است تا آن روز معلوم نشده بود.
باقى مىماند اين اشكال كه در روايات بسيارى آمده كه آن جناب از روز اول بعثتش نماز مىخواند، هم چنان كه در سوره علق كه اولين سوره است فرموده: أَ رَأَيْتَ الَّذِي يَنْهى عَبْداً إِذا صَلَّى- هيچ يادت هست آن كسى را كه نهى مىكرد بندهاى را كه نماز مىخواند" «2» رواياتى هم آمده كه آن جناب قبل از اعلام دعوتش تا مدتى با على" ع" و خديجه نماز مىخواند.
و در كافى از عامرى از حضرت ابى جعفر (ع) روايت كرده كه فرمود: بعد از آنكه رسول خدا (ص) معراج رفت در مراجعت ده ركعت نماز بجا آورد هر دو ركعت به يك سلام، و چون حسن و حسين (ع) متولد شدند رسول خدا (ص) به شكرانه خدا هفت ركعت ديگر زياد كرد و خداوند هم عمل او را امضاء فرمود، و اگر در نماز صبح چيزى اضافه نكرد براى اين بود كه در هنگام فجر ملائكه شب مىرفتند و ملائكه روز مىآمدند.
و چون خداوند دستورش داد تا در مسافرت نمازهايش بشكند رسول خدا" ص" همه را دو ركعتى كرد مگر مغرب را كه از آن چيزى كم نكرد در نتيجه شش ركعت را بر امتش تخفيف داد. و احكام سهو هم تنها مربوط به ركعتهايى است كه رسول خدا (ص) اضافه كرد و اگر كسى در اصل واجب يعنى در دو ركعت اول شك كند بايد نماز را از سر بگيرد «3».
مرحوم صدوق در كتاب فقيه به سند خود از سعيد بن مسيب روايت كرده كه:" وى از على بن الحسين (ع) پرسيده است، چه وقت نماز بدين طريق كه امروز واجب است بر
(1) تفسير عياشى، ج 2، ص 279، ح 11. (2) سوره علق، آيه 9 و 10. (3) فروع كافى، ج 3، ص 487، ح 2.