ذو القرنين كه اسم اصليش" شمر يرعش" بود ساخته شهر سمرقند بوده است.
اين احتمال كه وى پادشاهى عربى زبان بوده تاييد شده به اينكه مىبينيم اعراب از رسول خدا (ص) از وى پرسش نموده و قرآن كريم، داستانش را براى تذكر و عبرتگيرى آورده است، زيرا اگر از نژاد عرب نبود جهت نداشت از ميان همه ملوك عالم تنها او را ذكر كند. پس چون اعراب نسبت به نژاد خود تعصب مىورزيدند سرگذشت او در آنان مؤثرتر بوده، چون ملوك روم و عجم و چين از امتهاى دورى بودهاند كه اعراب خيلى به شنيدن تاريخشان و عبرتگيرى از سرگذشتشان علاقمند نبودند، به همين جهت مىبينيم كه در سراسر قرآن اسمى از آن ملوك به ميان نيامده است. اين بود خلاصه كلام شهرستانى «1».
اشكالى كه به گفته وى باقى مىماند اين است كه ديوار چين نمىتواند سد ذو القرنين باشد، براى اينكه ذو القرنين به اعتراف خود او قرنها قبل از اسكندر بوده، و ديوار چين در حدود نيم قرن بعد از اسكندر ساخته شده، و اما سدهاى ديگرى كه غير از ديوار بزرگ چين در آن نواحى هست هيچ يك از آهن و مس ساخته نشده و همه با سنگ است.
صاحب تفسير جواهر بعد از ذكر مقدمهاى بيانى آورده كه خلاصهاش اين است كه:
با كمك سنگنبشتهها و آثار باستانى از خرابههاى يمن به دست آمده كه در اين سرزمين سه دولت حكومت كرده است: يكى دولت معين بود كه پايتختش قرناء بوده، و علماء تخمين زدهاند كه آثار اين دولت از قرن چهاردهم قبل از ميلاد آغاز و در قرن هفتم و يا هشتم قبل از ميلاد خاتمه يافته است، و از ملوك اين دولت به شانزده پادشاه مثل" اب يدع" و" أب يدع ينيع" دست يافتهاند.
دولت سبا كه از قحطانيان بوده اول اذواء بوده و سپس اقيال. و از همه برجستهتر سبا بوده كه صاحب قصر صرواح در قسمت شرقى صنعا است، كه بر همه ملوك اين دولت غلبه يافته است. اين سلسله از سال 850 ق م تا سال 115 ق م در آن نواحى سلطنت داشتهاند، و معروف از ملوك آنان بيست و هفت پادشاه بوده كه پانزده نفر آنان لقب" مكرب" داشتهاند مانند مكرب" يثعمر" و مكرب" ذمرعلى" و دوازده نفر ايشان تنها لقب ملك داشتهاند مانند ملك" ذرح" و ملك" يريم ايمن".
و سوم سلسله حميريها كه دو طبقه بودهاند اول ملوك سبا و ريدان كه از سال 115 ق م تا سال 275 ب م سلطنت كردهاند. اينها تنها ملوك بودهاند. طبقه دوم ملوك سبا و ريدان
(1).