صفحه‌ى 80
مؤلف: اين روايت را طبرى هم به چند طريق ديگر از غير ابن عباس نقل كرده «1». و اين معنا را صدوق هم در كتاب عيون اخبار الرضا از حضرت رضا (ع) روايت كرده «2»، ولى اشكالى كه در آن است اين است كه: اگر بگوييم آيه مورد استشهاد روايت مىخواهد اين معنا را برساند، نظم سياق به كلى درهم مىريزد، و ارتباط جملههاى قبل از آن با جملههاى بعد از آن به كلى فاسد مىشود.
و در كتاب بصائر به سند خود از محمد بن فضيل از ابى الحسن (ع) روايت كرده كه در ذيل آيه" وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنِ اتَّبَعَ هَواهُ بِغَيْرِ هُدىً مِنَ اللَّهِ" فرموده: يعنى كيست گمراهتر از كسى كه هواى نفسانى خود را دين خود بگيرد، بدون اينكه دين را از ائمه هدى اخذ كند «3».
مؤلف: نظير اين روايت را صاحب بصائر از معلى از امام صادق (ع) روايت كرده، و اين مضمون از باب جرى و تطبيق جزئى بر كلى يا از مقوله بطن قرآن است، نه اينكه آيه شريفه در خصوص مساله امامت نازل شده باشد «4».
و در مجمع البيان در ذيل آيه" الَّذِينَ آتَيْناهُمُ الْكِتابَ ..."، گفته: اين جمله و ما بعد آن در باره عبد اللَّه بن سلام، تميم دارى، جارود عبدى، و سلمان فارسى نازل شده، چون اين چند نفر مسلمان شدند، و بلا فاصله اين آيه در باره آنان نازل شد- نقل از قتاده است- «5».
بعضى ديگر گفتهاند: در باره چهل نفر مسيحى نازل شد، كه قبل از بعثت به رسول خدا (ص) ايمان آوردند، سى و دو نفر از آنان اهل حبشه بودند، كه با جعفر بن ابى طالب در مراجعتش از حبشه آمدند، و هشت نفر ديگر از شام آمدند، كه بحيراء، ابرهه، اشرف، ايمن، ادريس، نافع، و تميم، از ايشان بودند.
مؤلف: رواياتى ديگر غير از اين روايت وارد شده، باز در همان كتاب در معناى آيه" وَ يَدْرَؤُنَ بِالْحَسَنَةِ السَّيِّئَةَ"، گفته: بعضى گفتهاند يعنى با حلم، جهل جاهلان را دفع مىكنند- نقل از يحيى بن سلام- و معنايش اين است: آزار مردم را به وسيله مداراى با مردم از خود دفع مىكنند، و نظير اين معنا از امام صادق (ع) روايت شده.
(1) تفسير طبرى، ج 20، ص 45. (2) عيون اخبار الرضا، ج 1، ص 222 ط تهران، حديث 30، باب 28. (3) بصائر الدرجات، ص 13 باب 8. (4) بصائر الدرجات، ص 14. (5) مجمع البيان، ج 7، ص 259.