و از جبائى نقل مىكند كه گفته:
در مواد صلح نامه حديبيه بيش از اين نيامده بود كه اگر مردى از كفار مكه به مدينه آمد بايد مسلمانان او را به اهل مكه برگردانند، و نامى از زنان برده نشده بود، و به همين جهت وقتى ام كلثوم دختر عقبة بن ابى معيط مسلمان شد، و به مدينه مهاجرت كرد، دو برادرش به مدينه آمدند، و از رسول خدا (ص) خواستند خواهرشان را به ايشان رد كند، حضرت فرمود شرط ميان ما و شما در خصوص مردان بود، و به همين دليل ام كلثوم را به ايشان نداد «1».
اين معانى در روايت ديگر از طرق اهل سنت وارد شده، و بسيارى از آن روايات را سيوطى در تفسير الدر المنثور خود آورده «2» و نيز داستان امتحان اين گونه زنان، و بر نگرداندن آنان به كفار، و دادن مهريههايشان را به شوهرانشان در تفسير قمى آمده «3».
در آن تفسير مىگويد:
زهرى گفته:
و اما زنانى كه از حوزه اسلام گريختند و به كفار پيوستند، مجموعا شش نفر بودند:
1- ام الحكم دختر ابى سفيان كه همسر عياض بن شداد فهرى بود
2- فاطمه دختر ابى امية بن مغيرة، خواهر ام سلمه كه همسر عمر بن خطاب بود، و داستانش چنين بود كه وقتى عمر بن خطاب خواست مهاجرت كند فاطمه حاضر نمىشد، و در آخر از دين اسلام برگشت و در مكه باقى ماند
3- بروع دختر عقبه همسر شماس بن عثمان
4- عبده دختر عبد العزى بن فضله بود كه همسر عمرو بن عبد ود بود
5- هند دختر ابى جهل بن هشام، همسر هشام بن عاص بن وائل
6- كلثوم دختر جرول، همسر عمر كه رسول خدا (ص) مهريههاى اين زنان را از غنيمت به شوهرانشان داد، و شوهرانشان، آن مهريه را به همسران سابق خود رساندند «4».
و در كافى به سند خود از زراره از امام باقر (ع) روايت كرده كه فرمود:
سزاوار نيست مسلمان با اهل كتاب ازدواج كند. عرضه داشتم فدايت شوم! حرمت اين عمل در كجاى قرآن است. فرمود" وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ" «5».
اين روايت بر اين اساس درست است كه" امساك بعصم" عموميت داشته باشد و در نكاح دائمى، هم شامل حدوث آن باشد، و هم شامل بقائش.
و نيز در همان كتاب است كه زراره از امام باقر (ع) معناى آيه" وَ الْمُحْصَناتُ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُمْ" را پرسيد، فرمود:
اين آيه به وسيله آيه" وَ لا تُمْسِكُوا بِعِصَمِ الْكَوافِرِ" نسخ شده «6».
(1) مجمع البيان، ج 9، ص 273 و 274. (2) الدر المنثور، ج 6، ص 205- 211. (3) تفسير قمى، ج 2، ص 63- 64. (4) مجمع البيان، ج 9، ص 275. (5 و 6) كافى، ج 5، ص 358، ح 7 و 8.