" ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا لِلَّذِينَ كَفَرُوا امْرَأَتَ نُوحٍ وَ امْرَأَتَ لُوطٍ كانَتا تَحْتَ عَبْدَيْنِ مِنْ عِبادِنا صالِحَيْنِ فَخانَتاهُما ..."
راغب مىگويد:
كلمه" خيانت" و كلمه" نفاق" هر دو به يك معنا است، با اين تفاوت كه خيانت را در خصوص نفاقى بكار مىبرند كه در مورد عهد و امانت بورزند، و نفاق را در خصوص خيانتى بكار مىبرند كه در مورد دين بورزند، اين معناى اصلى و موارد استعمال اصلى اين دو كلمه بود، ولى بعدها درهم و برهم شد، پس خيانت به معناى مخالفت با حق به وسيله نقض سرى عهد است، و مقابل خيانت امانت است، هم گفته مىشود:
" خنت فلانا- من به فلانى خيانت كردم" و هم گفته مىشود:
" خنت امانة فلان- من به امانت فلانى خيانت كردم" «1».
در باره جمله" لِلَّذِينَ كَفَرُوا" دو احتمال هست، يكى اينكه اين جمله متعلق باشد به مثل، كه در آن صورت معنا چنين مىشود:
خداى تعالى مثلى زده كه با آن حال كسانى را كه كافر شدند ممثل كند، و بفهماند كه خويشاونديشان به بندگان صالح سودى به حالشان ندارد، هم چنان كه سودى به حال همسر نوح و همسر لوط نداشت. و احتمال دوم اينكه متعلق به فعل" ضرب" باشد، كه در آن صورت معنا چنين مىشود:
خداى تعالى زن نوح و لوط و سرگذشت آنان را مثل زده براى كفار تا عبرت بگيرند، و بفهمند كه اتصال و خويشاوندى با صالحان از بندگان خدا سودى به حالشان نداشت، اينها نيز با خيانتى كه نسبت به رسول خدا (ص) كردند اهل آتش خواهند بود.
دو كلمه" امرأت نوح" و" امرأت لوط" مفعولند براى فعل" ضرب"، و منظور از اينكه فرمود:
اين دو زن در تحت دو نفر از بندگان صالح ما بودند اين است كه همسر آن دو بودند.
" فَلَمْ يُغْنِيا عَنْهُما مِنَ اللَّهِ شَيْئاً"- ضمير تثنيه اولى به كلمه" عبدين"، و تثنيه دومى به كلمه" امرأتين" برمىگردد، و معناى جمله اين است كه آن دو بنده صالح ما ذرهاى از عذاب خدا را كه متوجه آن دو زن شد از آنان دور نكردند.
" وَ قِيلَ ادْخُلَا النَّارَ مَعَ الدَّاخِلِينَ"- يعنى به ايشان گفته شد، داخل آتش شويد همانطور كه سايرين و بيگانگان از انبيا داخل مىشوند. و منظور از" داخلين" قوم نوح و قوم لوط است، هم چنان كه آيه زير هم كه در باره همسر نوح است به اين معنا اشاره دارد، مىفرمايد:
" حَتَّى إِذا جاءَ أَمْرُنا وَ فارَ التَّنُّورُ قُلْنَا احْمِلْ فِيها مِنْ كُلٍّ زَوْجَيْنِ اثْنَيْنِ وَ أَهْلَكَ إِلَّا مَنْ سَبَقَ عَلَيْهِ الْقَوْلُ" «2»،
(1) مفردات راغب، ماده" خان". (2) تا آنكه عذاب ما رسيد، و تنور جوشيدن آغاز كرد، بدو گفتيم از هر جنسى دو فرد راى سوار كشتى كن، اهل خودت راى نيز، مگر آن كسى كه قلم قضاى ما بر هلاكتش رانده شده. سوره هود، آيه 40.