منظور از" أقوم قيلا" اين است كه برخاستن آدمى از بستر براى رضاى خدا (و نه براى هيچ كس ديگر) قيامى است استوار «1».

مؤلف: اين روايت به دو سند ديگر در تهذيب و علل از هشام از آن جناب نقل شده «2».

و در مجمع البيان در ذيل آيه" إِنَّ ناشِئَةَ اللَّيْلِ" آمده كه از امام باقر و امام صادق (ع) روايت شده كه فرمودند: منظور به نماز ايستادن در آخر شب است «3» و در الدر المنثور است كه ابن منذر از حسين بن على (ع) روايت كرده كه آن جناب را ديدند، بين مغرب و عشا نماز مى‏خواند، سببش را پرسيدند، فرمود: اين از همان ناشئه است «4».

مراد از تبتل به سوى خدا (وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا)

و در مجمع البيان در ذيل آيه" وَ تَبَتَّلْ إِلَيْهِ تَبْتِيلًا" مى‏گويد محمد بن مسلم و زراره و حمران از امام باقر و امام صادق (ع) روايت كرده‏اند كه فرمودند: منظور از اين" تَبَتَّلْ"، بلند كردن دستها در نماز است. و در روايت ابى بصير آمده كه فرمود:" تبتل" اين است كه در نماز دست به سوى خدا بردارى و تضرع كنى «5».

مؤلف: اين روايت با قنوت نماز منطبق است. و در روايتى «6» ديگر آمده كه" تبتل" به معناى بلند كردن دستها و حركت دادن انگشتان سبابه است. و در روايتى «7» ديگر آمده كه اشاره كردن با انگشتان است. و در روايتى «8» ديگر آمده كه دعا كردن با يك انگشت و اشاره كردن با آن است.

باز در مجمع البيان است كه از عبد اللَّه بن عمر نقل شده كه وقتى رسول خدا (ص) شنيد كسى مى‏خواند:" وَ طَعاماً ذا غُصَّةٍ"، از شنيدن آن غش كرد «9».

و در تفسير قمى در ذيل آيه" وَ كانَتِ الْجِبالُ كَثِيباً مَهِيلًا" آمده: يعنى مانند تل ريگ كه از بالا فرو بريزد «10».

(1) تهذيب، ج 2، ص 336.

(2) علل الشرائع، ج 2، ص 363.

(3) مجمع البيان، ج 10، ص 378.

(4) الدر المنثور، ج 6، ص 278.

(5) مجمع البيان، ج 10، ص 379.

(6 و 7 و 8) تفسير نور الثقلين، ج 5، ص 449.

(9) مجمع البيان، ج 10، ص 380.

(10) تفسير قمى، ج 2، ص 392.