ترجمه تفسیر المیزان

سید محمدحسین طباطبایی؛ ترجمه: سید محمدباقر موسوی همدانی

جلد 20 -صفحه : 691/ 132
نمايش فراداده

بيان آيات‏

در اين آيات شريفه به طعنه زنندگان به قرآن كه آن را سحر مى‏خواندند و بعضى از حقائق آن را استهزاء مى‏كردند، تهديد شديدى شده است.

" فَإِذا نُقِرَ فِي النَّاقُورِ" كلمه" نقر" به معناى كوبيدن، و كلمه" ناقور" به معناى هر چيزى است كه به آن مى‏كوبند تا صدا كند، و جمله" نقر در ناقور" نظير جمله" نفخ در صور" كنايه از زنده كردن مردگان در قيامت و احضار آنان براى حساب‏رسى است، و جمله مورد بحث شرطى است، و جزاى آن جمله" فذلك ..." است.

تركيب نحوى آيه:" فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ"

" فَذلِكَ يَوْمَئِذٍ يَوْمٌ عَسِيرٌ عَلَى الْكافِرِينَ غَيْرُ يَسِيرٍ" اشاره" ذلك" به زمان نقر در ناقور است، و بعيد نيست كه مراد از كلمه" يومئذ" روزى باشد كه خلائق براى حساب و جزا به سوى خدا بر مى‏گردند. يا ممكن است منظور روزى باشد كه به سوى خدا بر مى‏گردند، در نتيجه كلمه" يوم" ظرف مى‏شود براى روزى كه در ناقور نقر مى‏شود. و بنا بر اين در آيه مورد بحث كلمه" روز" ظرف واقع شده براى" روز"، پس مى‏شود قطعه‏اى از زمان ظرف شود براى قطعه‏اى ديگر، هم چنان كه سال را ظرف مى‏گيريم براى ماه، و ماه را ظرف مى‏گيريم براى روز، و اين نوعى از عنايت است كه زمان را دو چيز مختلف مى‏گيرند، به خاطر اختلافى كه در صفات و حوادث واقعه در آن دارند، آن گاه به اعتبار بعضى از صفات ظرف مى‏شود براى خودش به اعتبار بعضى صفات ديگرش.

و در صورتى كه كلمه" يومئذ" را قيد بگيريم براى كلمه" فذلك"، معناى آيه چنين مى‏شود:" پس زمان نقر ناقور كه در روز رجوع خلائق به خدا واقع مى‏شود، زمانى بس دشوار بر كافران است" و اگر كلمه مذكور را قيد بگيريم براى كلمه" يوم"، معنا چنين مى‏شود:

" زمان نقر ناقور زمانى بس دشوار بر كافران است، در روزى كه خلائق به سوى خدا بر مى‏گردند".

و در تفسير كشاف گفته: اگر بپرسى كلمه" اذا" با چه عاملى منصوب شده، و چگونه ممكن است" يومئذ" ظرف شود براى" يوم عسير"؟، در پاسخ مى‏گويم: عامل نصب" اذا" چيزى است كه جزا بر آن دلالت مى‏كند، چون جمله مورد بحث به يك قضيه شرطيه‏