" وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْجِبالِ فَقُلْ يَنْسِفُها رَبِّي نَسْفاً" «1».
" وَ إِذَا الرُّسُلُ أُقِّتَتْ"- يعنى و روزى كه زمان حضور انبيا براى شهادت عليه امتها معين مىشود، و يا آن زمانى كه منتظر رسيدنش هستيم تا رسولان عليه امتها شهادت دهند فرا مىرسد. و كلمه" اقتت" فعل ماضى مجهول از باب تفعيل از مصدر تاقيت است، كه به معناى توقيت و تعيين وقت است، و در باره شهادت انبيا در جاى ديگر فرموده:" فَلَنَسْئَلَنَّ الَّذِينَ أُرْسِلَ إِلَيْهِمْ وَ لَنَسْئَلَنَّ الْمُرْسَلِينَ" «2»، و نيز فرموده:" يَوْمَ يَجْمَعُ اللَّهُ الرُّسُلَ فَيَقُولُ ما ذا أُجِبْتُمْ" «3».
" لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ ... لِلْمُكَذِّبِينَ" كلمه" أجل" به معناى مدتى است كه براى چيزى معين شده باشد و" تاجيل" به معناى اجل قرار دادن براى چيزى است، كه البته در لازمه آن كه همان تاخير باشد نيز استعمال مىشود، مثلا وقتى مىگويند:" قرض مؤجل" معنايش قرض مدتدار است، به خلاف" قرض حال" كه به معناى قرض فورى است، و اين معنا با آيه مناسبتر است تا معناى لغوى كلمه. و ضمير در" اجلت" به امور مذكور يعنى طمس نجوم، شكافتن آسمان، ريشه كن شدن كوهها، و تعيين وقت شهادت رسولان بر مىگردد. و معناى آيه اين است كه:
اين امور براى چه روزى تاخير داده شده، و خلاصه چه روزى صورت مىگيرد.
اين احتمال هم داده شده كه: كلمه" اجلت" به معناى مدت قرار دادن براى چيزى باشد، و ضمير مقدر در آن به رسل و يا به آنچه كه كلام بدان اشعار دارد، و مربوط به اخبارى است كه رسولان از احوال آخرت دادهاند برگردد، و معنا چنين باشد: چند سال و يا چند قرن به رسولان مهلت دادهاند تا بعد از آن مهلت براى شهادت حاضر شوند، و يا چند قرن معين كردهاند تا بعد از آن آنچه انبيا خبر دادهاند واقع شود، و صحنه هول انگيز قيامت و تعذيب كفار و تنعيم مؤمنين محقق گردد. و ليكن اين احتمال خالى از خفا و ابهام نيست.
اين آيه شريفه و آيه بعدش يعنى مجموع" لِأَيِّ يَوْمٍ أُجِّلَتْ لِيَوْمِ الْفَصْلِ" به صورت سؤال
(1) از تو از كوهها مىپرسند، بگو پروردگارم به نحوى ناگفتنى آنها را از بين مىبرد. سوره طه، آيه 105. (2) به طور قطع از مردمى كه رسولان به سويشان گسيل شدند، و از خود رسولان سؤال خواهيم كرد. سوره اعراف، آيه 6. (3) روزى كه خدا رسولان را جمع مىكند، و از ايشان مىپرسد امتها چه جوابى به شما دادند. سوره مائده، آيه 109.