دانسته‏اند، كلمه" ما- چيزى كه" را به معناى" من- كسى كه" گرفته‏اند، و نيز حكم را به معناى قضا گرفته، و در نتيجه آيه را چنين معنا كرده‏اند: وقتى مردم مختلف هستند، و لازمه اختلافشان اختلاف جزايشان در روز جزاست، پس كسى كه تكذيب جزا را روش خود كرده آيا خداى تعالى را" اقضى القاضين" نمى‏داند؟ آرى او بين تو و تكذيب‏گران به تو به روز جزا حكم خواهد كرد.

ولى خواننده عزيز توجه دارد كه صاحبان اين وجه بيهوده خود را به زحمت انداخته‏اند.

بحث روايتى (چند روايت راجع به مراد از" تين"،" زيتون" و" البلد الامين")

در تفسير قمى در ذيل آيه" وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُونِ وَ طُورِ سِينِينَ وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ" آمده كه:

منظور از" تين"، مدينه، و از" زيتون" بيت المقدس، و از" طور سينين" كوفه، و از" هذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ" مكه است «1».

مؤلف: اين معنا در بعضى از روايات از موسى بن جعفر (ع) از پدران بزرگوارش از رسول خدا (ص) نيز آمده، ولى خالى از اشكال نيست «2».

و در بعضى ديگر آمده: تين و زيتون، حسن و حسين، و طور على، و بلد امين رسول خدا (ص) است. ولى اين روايات به هيچ وجه از باب تفسير نيست «3».

و در الدر المنثور است كه ابن مردويه از جابر بن عبد اللَّه روايت كرده كه گفت:

خزيمة بن ثابت- البته اين غير آن خزيمه انصارى است- از رسول خدا (ص) از بلد امين پرسيد، فرمود: مكه است «4».

(1) تفسير برهان، ج 4، ص 477 و نور الثقلين، ج 5، ص 606.

(2 و 3) تفسير برهان، ج 4، ص 477، ح 1 و 4.

(4) الدر المنثور، ج 6، ص 366.