معاد

 در قرآن قبلا هم عرض كرديم صحبت از جنات ( بهشتها ) است ، نه يك بهشت . مي فرمايد مردم بر دو قسم هستند : شقي و سعيد . اهل شقاوت خالدند مادامي كه آسمان و زمين هست ، و همچنين اهل سعادت هم خالدند . كلمه خلود معنايش " هميشگي " نيست . يك وقت ما از كلمه خلود ابديت را مي فهميم . كلمه خلود در اصطلاحي كه الان ما داريم معنايش ابديت است ، ابديت كه هيچ انتهايي نداشته باشد ( لانهايي ) ولي اصل لغت خلود ، ابديت به آن معنا يعني خصوص آن دوامي كه هيچ آخر نداشته باشد نيست ، بلكه [ خالدند ] يعني باقي مي مانند و لهذا اگر يك قيدي در آخرش بخورد تناقض نيست . در قرآن آمده : " خالدين فيها ما دامت السموات و الارض " هميشه هستند تا آسمانها و زمين هست . اين " هميشگي " تناقض نيست كه بگوييم اگر هميشگي است يعني ابديت است ، ديگر " تا " در آن معني ندارد ، يعني هستند و هستند تا آسمانها و زمين هست . اميرالمؤمنين از اين آيات چنين استنباط كرده اند

 كه اين جنت و ناري كه قرآن ذكر مي كند " ما دامت السموات و الارض " هستند ، قبل از قيامت است ، چون اصلا در ابتداي قيامت آسمانها و زمين همه از بين مي رود و منهدم مي شود : " فاذا كانت القيامة بدلت السموات و الارض " شروع قيامت با تبديل شدن آسمانها و زمين است . بعد فرمود :

 و مثل اين است : " و من ورائهم برزخ الي يوم يبعثون " ( 1 ) كه در جلسه پيش اين آيه را ذكر كرديم . بعد فرمود : " و هو الثواب و العقاب بين الدنيا و الاخرش و مثله قوله : النار . . . " . آيه اي است در سوره مؤمن كه مي فرمايد : " و حاق بال فرعون سوء العذاب ، النار يعرضون عليها غدوا و عشيا " و رسيد و احاطه كرد به آل فرعون ( 2 ) آتش كه هر صبحگاهان و هر شامگاهان بر آنها عرضه مي شود

. در روايات هم خيلي زياد آمده است كه بر اهل برزخ آتش عرضه مي شود ، آن عذابي كه از آتش مي كشند از عرضه شدن آتش است ، مثل اينكه از نزديك آن را احساس كنند . بعد قرآن مي فرمايد : " و يوم تقوم الساعة ادخلوا ال فرعون اشد العذاب " ( 3 ) و در روزي كه ساعت بپا مي شود آنها را وارد عذاب كنيد ، در سخت ترين عذابها . خود آيه هم ايما و اشاره اگر نگوييم صراحتي دارد كه آنها قبل از قيامت بر آتش عرضه و در خود قيامت وارد مي شوند در آتشي كه بدترين آتشها