برخى از مورّخان نوشتهاند كه جنگ جمل در جمادى اوّل 2 سال 36 هجرى اتّفاق افتاد، در حالى كه برخى ديگر تأكيد كردهاند كه در جمادى ثانى 3 همان سال اتّفاق افتاد و بيش از يك روز به درازا نكشيد. 4 تاريخ دو نامهاى كه امام على عليه السلام براى مردم مدينه و كوفه پس از پايان جنگ نوشت، نظر اوّل را تأييد مىكند؛ زيرا در پايان اين دو نامه، چنين آمده است:
عبيد اللّه بن ابى رافع، آن را در جمادى اوّل سال 36 هجرى نوشت. 5
1 - براى آگاهى بيشتر در خصوص اين فصل، به نقشههاى پايان
كتاب مراجعه شود. 2 -
التاريخ الصغير: 1/120، مروج الذهب: 2/360، تاريخ الإسلام: 3/485.
3 - المستدرك على الصحيحين: 3/411/5570، الطبقات الكبرى:
3/224.
4 -
برخى منابع يادآور شدهاند كه جنگ، چهار ساعت به طول انجاميد: ر. ك: تاريخ اليعقوبى: 2 /
183، و برخى منابع، زمان آن را ميان ظهر و مغرب دانستهاند، مانند: أنساب الأشراف: 3 / 38،
و برخى منابع، يادآور شدهاند كه جنگ، يك روز به طول انجاميد، چون: تاريخ الطبرى: 4 /
523 و ميان اين سخنان، تعارضى نيست.
5 -
الجمل: 396 و 399.