كارل ماركس اواخر عمر خود را در انگلستان گذراند ، پيش بيني خود ماركس اين بود ، كه مردم انگلستان قبل از ساير ملتها به كمونيسم خواهند گرويد ، ولي ملت آلمان و ملت انگلستان زير بار اين مرام نرفتند و مردم روسيه شوروي آن را پذيرفتند . ماركس هم پيش بيني نمي كرد كه فكر او بجاي آلمان و انگلستان در كشور دور افتاده شوروي و يا چين رواج يابد .
[ سوره حجرات ، آيه . 13 يعني اي مردم ، ما همه شما را از يك مرد و يك زن آفريديم و شما را گروهها و قبيله ها قرار داديم تا به اين وسيله يكديگر را ] بشناسيد . گراميترين شما نزد خدا پرهيزكارترين شماست . اين آيه و بيانات و تأكيد رسول اكرم صلي الله عليه و آله و طرز رفتار آن حضرت با غير اعراب و نيز قبايل مختلف عرب راه اسلام را كاملا مشخص كرد . بعدها كه در اثر تسلط امويان و سياست ضد اسلامي آنها ، عده اي از اعراب عنصر عربيت را پيش كشيدند و آتش تعصبات قومي و نژادي را بر افروختند ، ساير اقوام مسلمانان بالخصوص بعضي از ايرانيان به مبارزه بانها برخاستند و شعار اين دسته ، آيه فوق بود خود را " اهل تسويه " يعني طرفدار مساوات مي نامند و به مناسبت كلمه " شعوبا " كه در آيه مزبور آمده است ، خود را " شعوبي " مي خواندند مطابق تفسير بعضي از مفسرين و روايت امام صادق عليه السلام ، مقصود از كلمه " قبايل " واحدهايي نظير واحد عربي است كه به صورت قبيله زندگي ميكنند و مقصود از كلمه " شعوب " واحدهاي ملي است كه به صورت يك واحد بزرگتر زندگي مي كنند . بنابراين وجه اينكه شعوبيه خود را به اين نام خوانده اند روشن است و اين خود مي رساند كه نهضت شعوبي يك نهضت ضد تعصب عربي و يك نهضت طرفداري از اصول اسلامي بوده است ، لااقل اساس اين نهضت چنين بوده است . اگر احيانا افراد معدودي كار خود را به ضديت با اسلام كشانده باشند دليل بر ضد اسلامي بودن شعوبيان نمي شود ( 1 ) . به اعتراف همه مورخين حضرت رسول اكرم صلي الله عليه و آله در مواقع زياد اين جمله را تذكر ميداد : ايها الناس كلكم لادم و آدم من تراب لا فضل لعربي علي عجمي الا بالتقوي ( 2 ) يعني همه شما فرزندان آدم هستيد و آدم از خاك آفريده شده است ،
2. تحف العقول ص 34 و سيره ابن هشام ج 2 ص .