تعقيبات و نوافل

نماز، حضور در پيشگاه خداوند و شركت در ضيافتى معنوى است كه وى، بندگان را به آن فرا خوانده است.

همچنان كه حضور در يك ميهمانى، مقدّمات و آدابى دارد و نسبت به مهمان، استقبال و بدرقه به عمل مىآيد و مهمان هر چه عزيزتر باشد، مراسم پيشواز و بدرقه، با شكوهتر صورت مىپذيرد، اداى فريضه الهى نيز چنين است.

پيشوايان معصوم ما عليهم السلام پيش از فرا رسيدن وقت نماز، خود را مهيّاى آن مىساختند و پس از نماز نيز، مدّت ها به تعقيب نماز مىپرداختند و دل از ياد خدا نمى كندند و لب از ثناى او نمى بستند و چهره از قبله برنمى تافتند.

مگر نه آنكه نماز را نور چشم خود مىدانستند؟ مگر انسان به آسانى دل از نور چشم مىكند و از آن چشم مىپوشد؟

اذان و اقامه، نوعى استقبال از نماز است و تعقيبات، بدرقه آن.

بى اعتنايى به تعقيبات و دعاهاى پس از نماز، نشان بى علاقگى به خود نماز است.

آنگونه كه در روايات، نسبت به زودتر رفتن به مسجد و انتظار شروع نماز را كشيدن، تشويق و سفارش شده و منتظر نماز را، مهمان خدا گفته اند.(441) به انجام مستحبات و دعاهايى پس از اتمام نماز نيز سفارش شده است.

قرآن مىفرمايد:

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانصَبْ وَاِلى ربِّكَ فَارْغَبْ(442) همين كه فارغ شدى، به كار ديگرى بپرداز و به سوى پروردگارت رغبت نما.

اينك به ذكر برخى از مسائل مربوط به تعقيبات مىپردازيم: