اسرار غدیر

محمدباقر انصاری زنجانی

نسخه متنی -صفحه : 238/ 73
نمايش فراداده

نتايج مقابله خطبه غدير

پس از مقابله، ارزش نسخه ها و روايتها نسبت به يكديگر معلوم مى شود و درجه ى علمى هر يك را به راحتى مى توان تشخيص داد.

مقابله ى خطبه ى غدير در نسخه هاى مختلف نتايج زير را نشان داده است:

1. هر سه روايت توافق كلى دارند. روايت امام باقرعليه السلام و روايت حذيفه و روايت زيد بن ارقم در متن خطبه بطور كلى توافق دارند، بجز موارد مربوط به اختلاف كلمات و عبارات كه در هر حديثى يك امر عادى است.

اين تطابق از نظر علمى با توجه به طولانى بودن حديث بسيار مهم است، به خصوص با در نظر گرفتن اين نكته كه امام باقرعليه السلام از طريق علم الهى و غيبى خطبه را نقل فرموده اند و شخصاً در غدير حاضر نبوده اند در حالى كه حذيفه و زيد بن ارقم از شاهدان و حاضران واقعه ى غدير بوده اند. اضافه بر آنكه حذيفه و زيد بن ارقم از راويان مورد اعتماد عامه نيز هستند.

2. هر سه روايت مؤيد و مكمل يكديگرند، به اين معنى كه در مقابله ى نسخه ها كلمه يا جمله اى در نسخه اى از روايت امام باقرعليه السلام وجود دارد و در نسخه ى ديگر وجود ندارد، و همان كلمه يا جمله در روايات زيد بن ارقم و حذيفه نيز در روايتى وجود دارد و در روايتى وجود ندارد. اين حاكى از قصور يا اشتباه راويان و ناسخين است و نشان مى دهد كه اصل هر سه روايت در حد بالايى بر يكديگر منطبق بوده است.

3. در دو يا سه مورد كه به مسئله ى تولى و تبرى مربوط مى شود، جمله ى مزبور در بعضى نسخه ها از هر سه روايت به صورت كنايه آمده و يا حذف شده است، و اين حاكى از شرائط خاص تقيه در راويان خطبه است. نمونه ى آن مسئله ى 'اصحاب صحيفه' و نام اولين بيعت كنندگان است كه در بعضى نُسخ صراحتاً نيامده است.

4. در روايتِ كتاب 'الاقبال' سيد ابن طاووس، و نيز كتاب 'الصراط المستقيم' علامه ى بياضى نوعى تلخيص مشهود است كه يا مؤلف در مقام اختصار بوده و يا راوى اصل، آن را مختصر نموده است.

به هر حال، مقدار موجود از متن در اين دو كتاب نيز مقابله شده و موارد اختلاف نسخه در آنها با ذكر نام اين دو كتاب در پاورقى ها ذكر خواهد شد.

5. روايت كتاب 'روضة الواعظين' در بسيارى از موارد با كتاب 'التحصين' مشابهت دارد، و در موارد خاصى با ساير نُسَخ فرق دارد.

6. روايت كتاب 'نهج الايمان' در بسيارى از موارد با كتاب 'العُدَد القويّة' مشابهت دارد و در مواردى مشكلات عبارات را حل كرده است.

7. روايت كتاب 'التحصين' دو صفحه از آخر حديث ناقص است كه در پاورقىِ متن كامل به محل آن اشاره شده است.

8. روايت كتاب 'اليقين' در مواردى زياده دارد، و در مواردى نيز جمله بندىِ آن با روايتهاى ديگر فرق دارد.