جمع براي تعظيم و تكريم

گاهي گفته مي‏شود كه آوردن جمع در جايي كه مصداق خارجي يك نفر است، براي تعظيم و تكريم است. در مقام استدلال بر اين مدعا به تعابير جمع در آياتي نظير: (إنّا نحن نزّلنا الذكر وإنّا له لحافظون)[1] استشهاد مي‏شود كه خداي سبحان درباره خود تعبير جمع به كار برده است، ليكن اين سخن فقط درباره متكلّمي مي‏تواند صحيح باشد كه به دليل عظمت و بزرگواري، به صورت جمع و متكلّم مع‏الغير (ما) از خود ياد مي‏كند، ولي در عربي فصيح ياد كردن از مخاطب و مغايب با لفظ جمع رايج نيست، گرچه در فارسي اين كار متداول است.

از اين‏رو، در زيارت نامه پيامبر و ائمه(عليهم‌السلام) اين‏گونه گفته نمي‏شود: «السلام عليكم يا رسول الله» يا «السلام عليكم يا اميرالمؤمنين» و يا درباره خداوند كه سزاوارتر به تكريم و تعظيم است، گفته نمي‏شود: «اياكم نعبد واياكم نستعين». افزون برآن، حتّي تعبير به جمع براي تعظيم و تكريم از سوي متكلّم نيز خالي از اشكال نيست، زيرا مواردي كه خداوند از خود با كلمه جمع ياد مي‏كند، با مواردي مانند: (لا إله إلاّ أنا)[2]، (فإيّاي فاعْبُدون)[3]، (إيّاي فاتقون)[4] و...

[1] ـ سوره حجر، آيه9.

[2] ـ سوره انبياء، آيه25.

[3] ـ سوره عنكبوت، آيه56.

[4] ـ سوره بقره، آيه 41.