در بخشهاي گذشته معناي ولايت، مفهوم و مصداق خارجي آن و ويژگيهايي كه در آيه براي ولي ذكر شد، بيان گرديد. در اين بخش مناسب است، به اختصار وظيفه عملي امّت اسلامي در قبال رهبر منصوب از جانب خداي متعال روشن شود.
بر اساس قرآن كريم و احاديث معصومين(عليهم‌السلام)، مسلمانان بايد از خدا و رسول و صاحبان امر اطاعت كنند، ولايت آنان را بپذيرند و عملاً تولّي داشته باشند، از دشمنانشان نيز بيزاري جسته در صلح و جنگ و فراز و نشيبهاي زندگي پيرو و دنبالهرو آنان باشند، و هيچگاه بر ايشان پيشي نگيرند و از اطاعتشان سرپيچي نكند.
اسلام اين دستورات را مضبوط كرده و به آن عنوان تولّي و تبرّي داده است. تولّي و تبرّي از فروعات دين و از مسايل مهم شيعه است، به گونهاي كه در برخي روايات شرط قبولي ساير اعمال تلقّي شده است. براي پيبردن به ميزان ارزش اين مسأله اجمالاً به آن ميپردازيم.
هر پديدهاي در جهان داراي دو بعد جذب و دفع، و سلب و اثبات است. خواجه نصير الدين طوسي در رسالهاي كه منسوب به ايشان است، ميگويد: «آنچه در نوع جمادات به نام جذب و دفع هست، در گياهان نيز وجود دارد»[1].
خاك يا سنگي اگر بخواهد «لعل گردد در بدخشان يا عقيق اندر يمن»، ناچار خاكهاي مستعد و مناسب را جذب ميكند و مواد ناسازگار را دفع مينمايد. هر خاكي شايستگي لعل يا عقيق شدن را ندارد؛ جذب و دفع مناسب و نامناسب در همه معادن و گياهان وجود دارد. گياه هر غذايي را جذب نميكند، بلكه غذاي مناسب را جذب و مواد نا مناسب را دفع ميسازد.
[1] ـ رساله تولي و تبري، ضميمه اخلاق محتشمي، ص562.