هنگامي كه انسان خود را شناخت، از پستي و فرومايگي دور مي‏شود. حضرت فرمود: «أعقل الناس أبعدهم عن كلّ دنيّةٍ»[1]؛ عاقل‏ترين انسان‏ها دورترين آن‏ها از هر پستي و فرومايگي است.

با توجه به اين كه معرفت نفس ريشه همه كمالات است، اگر انسان بخواهد به مقام ولايت برسد، لازم است خويشتن خويش را شناخته و خود را از عيوب رهانده و كمالات را تحصيل كند تا از طريق معرفت نفس بتواند همراه با سعي و تلاش مظهر ولي مطلق شود.

اخلاص در عمل

پس از بحث از معرفت و بيان حقيقت و لزوم آن، به بررسي اخلاص در عمل مي‏پردازيم. اخلاص، يعني انسان قلب خود را مخصوص حق كند تا احدي جز «مقلّب القلب» در حرم دل او راه نيابد و هر كاري را كه انجام مي‏دهد، فقط آن را براي خدا انجام دهد. از اين رو خداوند فرمود: (و ما اُمروا إلّاليعبدوا اللّه مخلصين له الدين)[2]؛ مردم هيچ مأموريتي ندارند، جز اين‏كه دستورهاي دين را مخلصانه انجام دهند؛ يعني فهمشان و عملشان براي خدا باشد.

محصول كار انساني كه كار را با اخلاص انجام مي‏دهد، ورود در بهشت است. امام صادق(عليه‌السلام) فرمود: «من قال لاإله‏إلا اللّه مخلصاً دخل الجنة واخلاصه ان تحجزه لاإله‏إلا اللّه عمّا حرّم اللّه عزّوجلّ»[3]؛ كسي كه كلمه توحيد را با اخلاص بگويد، وارد بهشت مي‏شود و اخلاص به اين است كه كلمه توحيد او را از محارم الهي مانع شود.

[1] ـ شرح غررالحكم، ج2، شماره 3073.

[2] ـ سوره بيّنه، آيه 5.

[3] ـ توحيد صدوق، باب ثواب الموحدين، ص27.